Dieta bezglutenowa- moda czy konieczność?
Dieta bezglutenowa została opracowana dla osób cierpiących na celiakię, alergię bądź przejściową nadwrażliwość na gluten. Polega ona na całkowitej eliminacji z jadłospisu produktów zawierających tę substancję. Ostatnio można również zaobserwować rosnący wzrost zainteresowania dietą bezglutenową przez osoby pragnące zredukować swoją masę ciała bądź propagujące zdrowy styl życia.
Gluten- o czym tak naprawdę mowa?
Co tak właściwie kryje się pod pojęciem glutenu? Otóż jest to mieszanina białek roślinnych zawierających prolaminy występujących naturalnie w ziarnach takich zbóż jak pszenica (gliadyna), żyto (sekalina) oraz jęczmień (hordeina). Znajduje się we wszelkich przetworach oraz produktach zawierających te zboża. Nadaje on elastyczność oraz lepkość ciastom co można łatwo zaobserwować podczas zagniatania mąki pszennej z wodą.
Oprócz zbóż będących źródłem tej substancji na diecie bezglutenowej zabrania się również spożywania tzw. “zwykłego owsa” oraz wszystkich produktów z jego dodatkiem. Dlaczego? Owies co prawda nie zawiera typowych białek tworzących gluten, lecz może być nimi silnie zanieczyszczony, na skutek kontaktu z innymi zbożami podczas zbiorów, transportu, przechowywania czy produkcji przetworów zbożowych takich jak mąka, kasz, płatki czy otręby.
Czy wszyscy na diecie bezglutenowej powinni zrezygnować z owsa?
Jeśli jest to dieta mająca na celu zmniejszenie spożycia pszenicy bądź została wprowadzona jako część zdrowego stylu życia nie powinieneś rezygnować w swoim codziennym jadłospisie z tego zboża. Owies oraz jego przetwory są nie tylko źródłem błonnika pokarmowego, ale także takich soli mineralnych jak miedź, cynk, żelazo, mangan czy selen oraz witamin z grupy B. Dodatkowo wzbogacają dietę w antyoksydanty i zwiększają uczucie sytości, a β-glukany w nich występujące pomagają w utrzymaniu prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi.
W przypadku osób cierpiących na celiakię sprawa wygląda nieco inaczej. Profilaktyka oraz leczenie tej choroby wymaga w większości przypadków stałego i bezwzględnego wyeliminowania zawierających gluten zbóż, ich przetworów oraz produktów, które mogą być nim zanieczyszczone. Spożywanie “zwykłego owsa” jest wobec tego również wykluczone. Mąka, chleb, a także makarony i inne wyroby zbożowe muszą być zastąpione produktami całkowicie bezglutenowymi.
Włączenie produktów owsianych do diety bezglutenowej zdaje się być bezpieczne dla większości osób chorych na celiakię jednak można to rozważać dopiero po upływie 6 miesięcy od wykrycia choroby po wcześniejszej konsultacji z lekarzem i dietetykiem. Jest to jednak kwestia bardzo indywidualna i wciąż badana.
Bezglutenowy owies – czy to możliwe?
Zwiększenie zapotrzebowania na produkty bezglutenowe i niedobory wynikające z restrykcyjnej diety eliminacyjnej wpłynęły na zainicjowanie w Finlandii specjalnej uprawy czystego “bezglutenowego owsa”. Na każdym etapie jego produkcji, przetwarzania i przechowywania nie ma on kontaktu z żadnym z glutenowych zbóż.
Czysty owies tolerowany jest przez większość osób cierpiących na celiakię, jednak zaleca się jego umiarkowane i sporadyczne spożycie. Trzeba także pamiętać, że część chorych może mieć problem z tolerancją znajdującej się w owsie aweniny należącą do tej samej grupy białek, które tworzą gluten.
Produkty bezglutenowe: z owsem czy bez?
Aktualnie zgodnie z Rozporządzeniem Komisji (WE) nr 41/2009 dotyczącym składu i etykietowania produktów spożywczych dopuszcza się spożycie owsa na diecie bezglutenowej uznając iż nie pociąga to za sobą negatywnych skutków dla zdrowia. Produkt, w którym zawartość glutenu nie przekracza 10 mg/100g uważa się za “produkt o bardzo niskiej zawartości glutenu” natomiast “produkt bezglutenowy” to taki, w którym zawartość glutenu nie przekracza 2 mg/100g.
Od niedawna na polskim rynku żywności można już znaleźć owsiane produkty bezglutenowe oznaczone symbolem przekreślonego kłosa produkowane z fińskiego czystego owsa. Możemy wyróżnić tutaj mąki i mieszanki do wypieku chleba i ciastek oraz płatki owsiane i musli z owocami.
Wyłączenie z diety zbóż zawierających gluten może nieść ze sobą problem w zbilansowaniu diety pod względem zawartości witamin, minerałów czy błonnika. Dlatego
warto sięgać po bezglutenowe produkty owsiane, które wzbogacą restrykcyjną dietę eliminującą gluten w te cenne i niezbędne w naszej diecie składniki odżywcze.
Jeśli jesteś osobą cierpiącą na celiakię i zastanawiasz się nad włączeniem bezglutenowego owsa do swojej diety pamiętaj, aby w pierwszej kolejności skonsultować się w tej sprawie ze swoim lekarzem lub dietetykiem.
Zofia Migacz