Restrykcyjne diety odchudzające. Poznaj skutki dla zdrowia i urody!

Autor: Urszula Stankiewicz-Stram

Restrykcyjne diety odchudzające. Poznaj skutki dla zdrowia i urody!

Początek odchudzania jest często szeregiem skrajnych decyzji. Wychodzimy z założenia, że najprostszym sposobem jest głodzenie się. Przecież im mniej zjadamy, tym szybciej chudniemy. W taką pułapkę daje się złapać wiele osób. To również prosta droga, by spowolnić metabolizm, doprowadzić do niedoborów pokarmowych, do rozregulowania  gospodarki hormonalnej oraz pogorszenia kondycji skóry.

Próby redukcji masy ciała nie zawsze podejmowane są przy zastosowaniu racjonalnych metod. W powszechnym odczuciu o skuteczności proponowanej diety świadczy jak największa liczba straconych kilogramów, w jak najkrótszym czasie. Natomiast w znacznie mniejszym stopniu bierze się pod uwagę bezpieczeństwo stosowania diety, rzeczywisty efekt odchudzania i trwałość uzyskanych rezultatów. Dlatego też diety bardzo restrykcyjne są tak popularne. Często bywają źle zbilansowane pod względem podaży składników odżywczych, co może skutkować poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi.

Pomimo dużej świadomości zdrowego odżywiania, nadal panuje opinia, że istnieje dieta cud. Ma ona sprawić, by w szybkim tempie stracić odpowiednią liczbę kilogramów. Jako pierwszy etap wybierane są modne diety, takie jak wysokobiałkowa, wysokotłuszczowa czy jednoskładnikowa. Nikt jednak nie jest do końca świadomy konsekwencji zdrowotnych ich stosowania. Prawidłowo skomponowana dieta jest podstawą leczenia otyłości i nadwagi. Polega na zachowaniu proporcji w spożyciu składników pokarmowych oraz na ograniczeniu energii dostarczanej wraz z pożywieniem. Często jednak zdarza się, że jadłospis jest nieprawidłowo zbilansowany, co może wiązać się z wystąpieniem objawów niepożądanych i pogorszeniem kondycji skóry. Tylko zmiana nawyków żywieniowych oraz kuracja przeprowadzona pod nadzorem specjalisty (dietetyka) może się zakończyć pożądaną i długotrwałą redukcją masy ciała.

Charakterystyka zaleceń żywieniowych

Zgodnie z zaleceniami Instytutu Żywności i Żywienia (IŻŻ) oraz Światowej Organizacji Zdrowia (WHO, World Health Organization), dieta powinna dostarczać 25–35% energii z tłuszczu, 45–65% z węglowodanów i 10–15% z białka. Zalecana jest również odpowiednia liczba i częstość spożycia posiłków. Wskazane jest spożywanie 4–5 posiłków dziennie, z których każdy dostarcza odpowiednią liczbę kalorii.

Podstawą skutecznej diety zmniejszającej masę ciała jest spożycie warzyw i owoców (w ograniczonej ilości, z przewagą tych o niskim indeksie glikemicznym) oraz produktów zbożowych pełnoziarnistych. Spośród produktów mięsnych i nabiałowych zaleca się te niskotłuszczowe, a także ograniczenie tłuszczów pochodzenia zwierzęcego. Należy unikać diet monotonnych, na bazie jednego produktu, gdyż nie dostarczają one wszystkich niezbędnych składników odżywczych. w odpowiednich ilościach. Mogą także negatywnie wpłynąć na zdrowie człowieka i stan skóry. Samodzielne próby zmniejszenia masy ciała w większości polegają na stosowaniu popularnych, często bardzo rygorystycznych diet. Ich cechą wspólną jest niska zawartość energii oraz monotonia. Przynoszą szybki i spektakularny efekt, aczkolwiek jest on skutkiem utraty masy mięśniowej oraz wody. Nie jest to pożądane zjawisko, ponieważ ilość tkanki mięśniowej ma wpływ na podstawową przemianę materii, czyli zapotrzebowanie kaloryczne organizmu. Długoterminowe stosowanie modnych diet odchudzających może być niebezpieczne dla zdrowia, a także nie znajduje ono akceptacji w życiu codziennym. Skutkiem jest powrót do nawyków żywieniowych sprzed kuracji oraz zjawisko rekompensaty okresu wyrzeczeń. Dochodzi wtedy do zwiększonej konsumpcji żywności, przy jednoczesnym zmniejszonym poziomie spoczynkowej przemiany materii. Organizm uzupełnia zapasy wody oraz składników odżywczych, których nadmiar jest odkładany w postaci tkanki tłuszczowej. To właśnie jest efekt jo-jo, czyli powrót wyjściowej masy ciała, bądź nawet dodatkowych kilogramów. Należy sobie zadać pytanie, czy utrata nadmiernej masy ciała jest warta podjęcia ryzykownej kuracji odchudzającej obciążonej wieloma skutkami ubocznymi.

Uboczne skutki odchudzania

Optymalne tempo utraty masy ciała wynosi około 0,5-1 kg tygodniowo. Stosowanie diet, które powodują szybszy spadek wagi nie jest bezpieczne dla organizmu i sprzyja wystąpieniu poważnych skutków ubocznych.

 1. Spowolniony metabolizm

Nasze ciało jest przyzwyczajone do regularnych posiłków, które dostarczają mu ważnych składników. Kiedy zaczynamy stosować modną dietę (zwykle opartą na eliminacji wielu grup produktów), zmniejszamy liczbę kalorii, a tym samym ilość energii. Kiedy organizm zauważa, że brakuje mu paliwa, zaczyna magazynować kalorie i zwalnia metabolizm.

 2. Huśtawki nastrojów

Restrykcyjne diety, które wykluczają wiele produktów z jadłospisu, sprawiają, że tracimy pozytywne nastawienie i stajemy się przygnębieni. Wciąż martwimy się tym, co możemy, a czego nie powinieneś jeść, chodzimy głodni i czujemy się winni, kiedy ulegniemy pokusie. Takie podejście do odchudzania kończy się zmianami nastrojów, złym samopoczuciem, gniewem i zniechęceniem. 

 3. Problemy trawienne

Wiele modnych diet zakazuje jedzenia owoców bądź produktów zbożowych – ich autorzy twierdzą, że węglowodany to najwięksi wrogowie smukłej sylwetki. To prawda, winę za nadwagę zwykle ponoszą te składniki, jeżeli są spożywane w nadmiarze. Nie oznacza to jednak, że należy z nich rezygnować. W zdrowej diecie powinny znajdować się owoce oraz produkty z pełnego ziarna, które dostarczają organizmowi witamin i błonnika.

Skutki nieprawidłowej diety to najczęściej problemy z trawieniem – bóle brzucha, nudności, zaparcia. Każda monodieta wiąże się z dolegliwościami układu pokarmowego.

 4. Niedożywienie

Zbyt małe porcje oraz eliminacja składników odżywczych może skończyć się niedożywieniem. Jeżeli głodzimy się przez dłuższy czas, zaczyna nam brakować istotnych składników odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Skutki uboczne takiej diety to najczęściej anemia, problemy ze skórą oraz brak miesiączki.

5. Osłabienie

Ciągłe zmęczenie i senność to częste efekty uboczne diety. Powód jest prosty – jesz za mało więc brakuje ci energii. Organizm przestawia się na pracę w zwolnionym tempie. Często małym porcjom żywności towarzyszy bardzo duży wysiłek fizyczny, organizm jest wyczerpany. Cierpi zarówno ciało, jak i psychika. Zmęczenie powoduje problemy z koncentracją, stres i drażliwość.

6. Nieustanny głód

Zmiana odżywiania na restrykcyjną dietę jest szokiem dla organizmu. Spada tempo metabolizmu, kalorie są magazynowane jako tkanka tłuszczowa, stale towarzyszy nam uczucie głodu. Wzmożone łaknienie wynika ze zbyt małej ilości pożywienia oraz nieustannego myślenia o jedzeniu.

7. Brak życia towarzyskiego

Ciągłe liczenie kalorii i przeznaczanie wolnego czasu na przyrządzanie potraw zgodnych z zaleceniami diety może skutkować wykluczeniem z życia towarzyskiego. Sporo czasu spędzasz w kuchni a wyjście na imprezę czy spotkanie z przyjaciółmi staje się pełne obaw, ponieważ nie będziesz mógł swobodnie  jeść ani pić. Izolacja i skupienie wyłącznie na odchudzaniu może prowadzić do wahań nastroju, a nawet załamania nerwowego.

Czego nie lubi Twoja skóra?

Długotrwałe stosowanie diety o obniżonej kaloryczności przyczynia się do występowania niedoborów witamin i minerałów. Organizm sygnalizuje obniżony poziom makro- i mikroelementów pogorszeniem kondycji skóry, włosów i paznokci. Typowymi objawami wymienionych stanów są:

– nadmierne wypadanie włosów
– łamliwość włosów i paznokci
– przesuszona skóra
– trądzik
– łuszczenie się naskórka
– matowienie włosów

Dzieje się tak dlatego, że organizm magazynuje witaminy i minerały między innymi we włosach, skórze i paznokciach. Składniki witaminowe i mineralne współtworzą ich strukturę. Kiedy w organizmie zaczyna brakować poszczególnych składników, sięga on po zgromadzone rezerwy. Sposobem na zapobieganie osłabieniu kondycji skóry, włosów i paznokci jest oparcie jadłospisu na warzywach i owocach oraz uwzględnienie w menu pestek, orzechów, suszonych owoców (np. rodzynek, moreli, śliwek). Można także uzupełnić dietę suplementami, ale zawarte w nich witaminy i minerały są słabiej przyswajalne niż te, których dostarczamy organizmowi wraz z pożywieniem. 

Należy także  pamiętać, że nasz organizm potrzebuje wody, ponieważ sam składa się z niej w 75%. Niewystarczająca jej ilość w organizmie wpływa również na kondycję skóry ciała i twarzy. Wówczas staje się ona ziemista, szara, pozbawiona promienności i blasku. Oczy są podkrążone, wyglądają na zmęczone, a wokół nich pojawiają się zmarszczki. Pojawiają się również przebarwienia pod oczami. Dodatkowo bariera ochronna skóry zostaje osłabiona przez co płaszcz hydrolipidowy nie jest w stanie zabezpieczyć jej przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych. Skóra staje się podatna na podrażnienia, wysypkę czy niedoskonałości. Brak odpowiedniej ilości wody w organizmie sprawia również, że skóra jest szorstka, sucha, nieprzyjemna w dotyku i wrażliwa na miejscowe nadmierne wysuszenie.

 

Ogromny wpływ na wygląd ma stan zdrowia, styl życia, stres oraz odżywianie. Diety eliminacyjne czy odchudzające decydują o naszej urodzie. Skóra, włosy i paznokcie zbudowane są z komórek, które czerpią energię z organizmu. Jeśli ten choruje lub cierpi na niedobory, rzutuje to na pracę komórek.

Jesteś tym, co jesz, a to jak wyglądasz zależy od tego, co znajdzie się na twoim talerzu. Niestety, nierozsądne diety eliminacyjne czy odchudzające powodują, że nasza skóra, włosy i paznokcie cierpią. Organizm ogranicza wydatki dostarczając mniej cennych substancji do poszczególnych organów. Diety eliminacyjne nie zapewniają wszystkich ważnych witamin i minerałów. Braki uwidaczniają się także poprzez problemy skórne. 

Witaminy piękna

Wiele witamin niezbędnych dla organizmu należy dostarczać w pożywieniu. Część z nich chroni komórki przed niszczycielskim wpływem wolnych rodników. W wyniku ich działania umierają włókna kolagenowe, przyspieszając proces starzenia. Skóra natomiast traci możliwość obrony przed negatywnymi czynnikami z zewnątrz.

Witaminy neutralizujące wolne rodniki mają wspólna nazwę: antyoksydanty. Należy do nich kwas askorbinowy, inaczej witamina C. W połączeniu z witaminą E, B2 oraz cynkiem chroni skórę przed uszkodzeniami powstałymi wskutek działania wolnych rodników. Witamina C jest też istotna w procesie tworzenia kolagenu, który gwarantuje skórze elastyczność. Witamina A jest szczególnie istotna dla procesów przemiany komórkowej a dokładniej złuszczania naskórka. Witamina A jest także antyoksydantem. Posiada właściwości fotoprotekcyjne, czyli chroni przed fotostarzeniem. Poza tym wraz z żelazem wzmacnia paznokcie. Witaminy z grupy B, cynk i kwas foliowy stymulują wzrost paznokci, zapobiegają łamaniu, rozdwajaniu się oraz powstawaniu na nich białych plamek. Witamina D chroni komórki skóry przed promieniowaniem UV. Dla dobrego wyglądu skóry potrzebna jest także witamina H, czyli biotyna oraz niacyna, które pozwala utrzymać odpowiedni poziom nawilżenia. Cynk i biotyna zapobiegają również wypadaniu włosów.

Minerały dla urody

Składniki mineralne to związki niezbędne do życia człowieka. Zapewniają one prawidłowy rozwój, reprodukcję oraz zdrowie. Składnikami mineralnymi organizmów roślinnych i zwierzęcych nazywa się te składniki, które po spaleniu pozostają w postaci popiołu. Składniki mineralne stanowią około 4% masy ciała. Na tę ilość składa się 46 składników, a 30 z nich uważa się za niezbędne do życia. Składniki mineralne przyjmuje się prawie wyłącznie z pożywieniem, gdyż organizm człowieka nie ma możliwości ich wytwarzania.Minerały najważniejsze dla urody to:

 

  • jod – jego niedobór może prowadzić do łuszczenia się skóry i jej szorstkości;
  • żelazo – niedobór tego pierwiastka wiąże się z występowaniem suchości skóry;
  • miedź – jest niezbędna do prawidłowego gojenia się ran, a także odtwarzania kolagenu, czyli białka odpowiadającego m. in. za stan napięcia skóry;
  • cynk – pierwiastek stosowany w leczeniu trądziku, zmian zapalnych;
  • selen – odznacza się silnym działaniem antyoksydacyjnym;

Co jeść, aby pięknie wyglądać?

Dostarczenie skórze wszystkich wymienionych powyżej składników wiąże się z odpowiednim urozmaiceniem diety. Na talerzu powinny pojawiać się:

  • tłuste ryby morskie, takie jak: łosoś, makrela, śledź;
  • orzechy i nasiona – szczególnie orzechy włoskie, ale również migdały, sezam, orzechy laskowe, bogate w selen orzechy brazylijskie;
  • sezonowe, świeże owoce;
  • warzywa – spożywane zarówno w postaci surowej, jak i gotowanej, przecieranej, soków;
  • pełnoziarniste produkty zbożowe takie jak grube kasze, brązowy ryż, pełnoziarniste pieczywo, otręby;
  • oleje roślinne – szczególnie olej lniany i rzepakowy tłoczone na zimno i spożywane na surowo;
  • kiełki – m. in. pszenicy – bogate w witaminę E;
  • jaja;
  • nasiona roślin strączkowych – fasola, soczewica, soja, ciecierzyca, bób;.
  • mięso i jego przetwory będące źródłem hemowego żelaza, a także natka pietruszki, buraki, brokuły, awokado, jarmuż, w których znajdziemy żelazo w postaci niehemowej.

Odchudzanie mocno uderza w tkankę podskórną. Dochodzi do zaniku i zmniejszenia grubości skóry. Co odzwierciedla się w wyglądzie – pod cienką skórą wyraźniej rysują się brzegi kości, zapadają się policzki i wyostrzają rysy. W stanie głodu, organizm aby pozyskać energię zaczyna korzystać z białek, przestawia się z metabolizmu na katabolizm, niszcząc ważne białka strukturalne. W konsekwencji może dojść do utraty jędrności i gęstości skóry właściwej oraz pojawienia się zmarszczek.

 

Na wygląd naszej skóry wpływa znacząco rodzaj diety. Odżywianie to dostarczanie organizmowi różnych składników odżywczych: witamin, aminokwasów egzogennych, mikroelementów, nienasyconych kwasów tłuszczowych i innych. 

O ile u młodych osób zmiany skórne spowodowane nieprawidłowym odżywianiem są odwracalne, o tyle skutkiem niedożywienia w wieku starszym może być pogłębienie bądź przyspieszenie procesów starzenia się skóry. 

Prawidłowo zbilansowana dieta wzbogacona w składniki korzystnie wpływające na stan skóry to doskonały sposób na piękną i zadbaną cerę, jak również metoda wspomagająca leczenie jej niedoskonałości.

 

Bibliografia: