Dziś pod „dietetyczną lupę” weźmiemy dietę wegańską, cieszącą się coraz większą popularnością. Wywołuje ona bowiem coraz większe zainteresowanie wśród Polaków. Mimo coraz liczniej prowadzonych badań w grupie wegan zarówno w Polsce jak i za granicą, uważana jest za dietę niedoborową oraz trudną do zbilansowania. Czy rzeczywiście tak jest?
Ale od początku. Czym właściwie jest dieta wegańska?
W diecie wegańskiej, poza mięsem, eliminuje się także inne produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak mleko, jogurty, sery, jaja, masło czy miód. Natomiast podstawą piramidy żywieniowej wegan są owoce i warzywa, produkty pełnoziarniste (tj. kasza, ryż , makaron, pieczywo, płatki itp.), nasiona roślin strączkowych (soczewica, ciecierzyca, bób, fasola, groch itp.) oraz orzechy i nasiona. Weganie często poza żywnością pochodzenia zwierzęcego, eliminują również wszelkiego rodzaju leki, kosmetyki czy odzież, które w swej produkcji wykorzystują zwierzęta.
Czy zatem eliminując wszystkie produkty pochodzenia zwierzęcego, możemy zachować zdrowie?
Oczywiście tak! Jak podaje Amerykańskie Stowarzyszenie Dietetyczne, prawidłowo zbilansowana dieta wegetariańska, w tym wegańska, jest korzystna dla zdrowia. Spełnia wszelkie zapotrzebowanie żywieniowe oraz jest odpowiednia dla osób na wszystkich etapach życia, łącznie z okresem ciąży, laktacji czy dla sportowców.
Jakie korzyści niesie za sobą stosowanie diety wegańskiej?
Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na fakt, że niskoprzetworzone produkty roślinne charakteryzują się wysoką gęstością odżywczą i niską gęstością energetyczną. W praktyce oznacza to, że dostarczamy organizmowi dużą ilość składników odżywczych, przy zachowaniu stosunkowo niskiej kaloryczności posiłku. Do innych plusów możemy zaliczyć niewielką zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych, większą ilość substancji bioaktywnych czy mniejsze zagrożenie związkami takimi jak : antybiotyki, nitrozoaminy, węglowodory aromatyczne czy leki weterynaryjne. Jak pokazują badania przeprowadzone na 90 tys. osób stosujących dietę wegetariańską i wegańską (Adventist Health Study II), dieta roślinna znacznie zmniejsza ryzyko występowania takich chorób jak cukrzyca typu 2, nadciśnienie, miażdżyca, zespół metaboliczny czy nowotwory. Również wskaźnik występowania nadwagi i otyłości jest zdecydowanie niższy u wegan w porównaniu do osób stosujących tradycyjną dietę.
Czyli można powiedzieć, że jest to dieta idealna?
Niestety, nie do końca. Każdy kto decyduje się na wyeliminowanie mięsa ze swojego jadłospisu powinien rozpocząć suplementacje witaminy B12. Jest to jedyna witamina, która nie występuje w świecie roślin. Poza tym dieta roślinna, bogata w kwas foliowy, może maskować objawy niedoboru witaminy B12 i prowadzić do pojawienia się oznak i objawów neurologicznych. Dlatego też raz do roku zaleca się badanie jej stężeń.
Jak w przypadku każdej diety, nieodpowiednio zbilansowana, może przyczynić się również do powstawania niedoborów wielu witamin zwłaszcza z grupy B, witaminy D, oraz takich minerałów jak żelazo, cynk, wapń czy jod. Dodatkowo należy pamiętać, że w wielu produktach (m.in. nasionach roślin strączkowych, szpinaku, szczawie) występują tzw. substancje antyodżywcze, które mogą wpływać na mniejszą przyswajalność witamin i minerałów, czy powodować pewien dyskomfort z przewodu pokarmowego (np. wzdęcia). Do najczęściej obserwowanych zaburzeń możemy zaliczyć niedokrwistość megaloblastyczną, krzywicę, zaburzenia miesiączkowania u dziewczynek czy niedożywienie białkowe.
Jak więc komponować posiłki, żeby jak najlepiej wykorzystać potencjał diety wegańskiej?
Przede wszystkim suplementacja. W drugiej kolejności trzeba zadbać o różnorodność spożywanych produktów. Starać się, aby w codziennym jadłospisie nie zabrakło świeżych warzyw i owoców, pełnoziarnistych zbóż, strączków i kilku orzechów. Warto też zadbać o odpowiednią obróbkę termiczną posiłków. To na pewno pozwoli cieszyć się urokami diety roślinnej.
Podsumowując…
Nie ulega wątpliwości, że stosowanie diety wegańskiej może wpływać pozytywnie jak i negatywnie na zdrowie człowieka. Decydując się na roślinny sposób odżywiania, należy przede wszystkim zaczerpnąć porady u doświadczonego dietetyka, specjalizującego się w dietach roślinnych. Pomoże on w ustaleniu indywidualnego planu odżywiania, dzięki czemu nie będzie ryzyka niedoborów. Jeśli dieta wegańska nie do końca przekonuje, niech posłuży za inspirację, by wprowadzić do jadłospisu więcej świeżych warzyw i owoców, które powinny być podstawą naszego żywienia.
Dietetyk Patrycja Filip
1. http://www.mojdietetyk.pl/artykuly/dzien-bez-miesa.html?c=2
2. http://www.mojdietetyk.pl/artykuly/czy-dieta-moze-wspomagac-leczenie-ktore-choroby-wymagaja-scislej-diety.html
3. http://www.mojdietetyk.pl/artykuly/straczki.html?c=9
Dietetyk Patrycja Filip
#weganizm #trend2016 #dietaroślinna
Bibliografia:
1. Borawska M.H., Malinowska M., Wegetarianizm. Zalety i wady, PZWL, Warszawa 2009
2. Ziemlańsk Ś., Budzyńska-Topolewska J., Wegetarianizm w świetle nauki o żywności i żywieniu, IŻIŻ Warszawa 1997
3. http://wegemaluch.pl/download/iziz_odpowiedz_na_petycje.pdf
4. http://dieta.mp.pl/wywiady/69475,dieta-roslinna-leczy
5. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4844163
6. https://ije.oxfordjournals.org/content/37/2/260.full
7. Gawęcki J., Żywienie Człowieka. Podstawy Nauki o Żywieniu T.1, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2010.
8. Hever J., Dieta roślinna na co dzień, wyd. Galaktyka, Łódź 2014