Ekosystem jelitowy człowieka to niesamowicie złożony i bogaty kompleks, liczący około 100 bilionów bakterii. Łączna masa drobnoustrojów jelitowych wynosi około 1,5-2 kg. Różnorodność w zakresie mikroorganizmów stanowi cechę indywidualną, znaczy to tyle, że Twoja mikroflora bakteryjna jest absolutnie wyjątkowa i unikatowa, stąd też potrzeba dbania o nią i wspomagania probiotykami z zewnątrz.
„Pro bios”
„Pro bios” w języku greckim oznacza „dla życia” i w zasadzie w tym tłumaczeniu można zawrzeć całą definicję probiotyków. Mówiąc o probiotykach mamy na myśli mikroorganizmy podawane doustnie, wpływające na mikroflorę jelitową oraz układ immunologiczny, wykazujące udokumentowane efekty prozdrowotne.
Huston…mamy problem – dysbioza
Jeśli nieobce są Ci wzdęcia, zgaga, gazy, bóle brzucha, bóle głowy, zmęczenie, wahania nastrojów, depresja, alergie, zmiany skórne i wiele innych uciążliwych i utrudniających normalne funkcjonowanie stanów przeczytaj ten artykuł do końca!
Nieodpowiednia dieta, bogata w ciężkostrawny tłuszcz i węglowodany, zwłaszcza proste, antybiotykoterapia, niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki antykoncepcyjne oraz cała grupa leków stosowanych w schorzeniach górnego odcinka przewodu pokarmowego, alkohol, nietolerancje pokarmowe, przewlekły stres oraz zakażenia przewodu pokarmowego mają znaczący wpływ na zaburzenia w obrębie mikroflory jelitowej. Dominujące stają się mikroorganizmy niepożądane i niekorzystne lub też następuje znaczne zubożenie środowiska jelitowego. Stan taki nazywany jest dysbiozą lub dysbakteriozą. Prowadzić może on do schorzenia zwanego Leaky Gut Syndrom, czyli zespołu nieszczelnego jelita.
Nieszczelność jelita polega na przepuszczaniu substancji toksycznych, antygenów, niestrawionych resztek pokarmu do krwi, skutkuje to stanem zapalnym oraz aktywacją układu immunologicznego. Nieszczelności to inaczej naruszenie bariery między błoną śluzową i mikroflorą a układem krwionośnym. Pojawia się stan zapalny i przeciek. Jest to stan, który dotyczy nie tylko przewodu pokarmowego. Zespół przeciekającego jelita upośledza układ odpornościowy, ma znaczący wpływ na mózg ze względu na liczne interakcje między mózgiem, a układem pokarmowym i krążącymi między nimi neuroprzekaźnikami. Poza tym oddziałuje na wątrobę, która w przypadku uwalniania toksyn jest ich bezpośrednim odbiorcą. Zespół nieszczelnego jelita najczęściej towarzyszy chorobie Crohna, wrzodziejącemu zapaleniu jelita grubego lub choroba trzewnej, jednak nie jest to regułą. Okazuje się, że zespół przeciekającego jelita może dotyczyć każdego-stosunkowo zdrowego człowieka. I coraz bardziej prawdopodobne jest, że nieprawidłowości w środowisku jelitowym mogą skutkować również zwiększaniem masy ciała.
Mikroflora jelitowa a otyłość
W celu zrozumienia zależności między mikroflorą jelitową a otyłością pomocny może okazać się eksperyment na myszach ze sterylnym układem pokarmowym, czyli pozbawionym środowiska mikrobiotycznego, którym wszczepiono ludzką mikroflorę jelitową. Analizowano zmiany mikroflory pod wpływem różnych diet. Okazało się, że dieta wysokotłuszczowa powoduje zmiany już w ciągu jednego dnia, następuje również zmiana w ekspresji genów. Ponadto na drodze kolejnego etapu badań ustalono, że mikroflora jelitowa osobników otyłych może ułatwiać pozyskiwanie kalorii z trawionego pożywienia, a tym samym pogłębiać chorobę.
Rola probiotyków w odchudzaniu
Ostatnie doświadczenia wskazują, że zaburzenia metaboliczne wiążą się ze zmianami w składzie mikroflory bakteryjnej organizmu. M. Membrez i współpracownicy dokonali doświadczenia, co prawda znowu na myszach, ale potwierdzającego związki między florą jelita, a szlakiem metabolicznym. Jeden z najważniejszych wniosków płynących z pracy Membreza potwierdza, że zmiany w mikroflorze jelitowej, spowodowane podażą probiotyków, skutkowały poprawą glikemii na czczo, tolerancji na glukozę i wrażliwości komórek na insulinę. Oznacza to, że działanie probiotyków korzystnie wpływa na stabilizację cukru we krwi. Dzięki temu organizm lepiej radzi sobie z procesem odchudzania.
Bakterie jelitowe odgrywają ważną rolę we wchłanianiu mikroelementów i rozkładaniu wielocząsteczkowych związków. Mikroflora bierze także udział w metabolizmie kwasów żółciowych. Badania przeprowadzone przez Membrez wykazują, że kwasy żółciowe aktywują specyficzne receptory, przekazujące sygnały, które z kolei prowadzą do zwiększenia poziomu zużycia energii w brunatnej tkance tłuszczowej, co zapobiega otyłości i rozwojowi insulinooporności. Dodatkowo receptor ma pozytywny wpływ na tempo przemiany materii.
Jak wspomóc swoje mikroorganizmy?
Przede wszystkim każdy kto chce żyć w zgodzie ze swoją naturalną mikroflorą jelitową powinien suplementować probiotyki. Dodatkowo produkty, które wspomogą namnażanie się korzystnej mikroflory to produkty mleczne, takie jak jogurty, kefiry, sery twarogowe, sery dojrzewające fermentowane z udziałem szczepów probiotycznych oraz kiszonki z naciskiem na ogórki kiszone i kapustę.
Wielce prawdopodobne jest, że w przyszłości miejsce tradycyjnych produktów probiotycznych zostanie zastąpione przeszczepami korzystnej mikroflory, tak jak to było w przypadku myszy lub tabletkami, które w skondensowanej formie będą przenosić do organizmu człowieka pożądane z perspektywy zdrowotnej, jak i dietetycznej mikroorganizmy. Przy okazji może będziemy szczuplejsi. Staranny dobór produktów spożywczych, racjonalna dieta i suplementacja probiotykami korzystnie oddziałuje na gospodarkę tłuszczu w organizmie, a także wspomaga proces redukcji tkanki tłuszczowej. Może zatem stanowić skuteczny sposób na uporanie się z nadmiernymi kilogramami.
Aleksandra Świder-studentka Żywienia Człowieka i Oceny Żywności
Paulina Andrzejewska-dietetyk
A. Nowak, K. Śliżewska, Z.Libudzisz, Probiotyki – Historia i mechanizmy działania, www.pttz.org/zyw/wyd/czas/2010,%204(71)/01_Nowak.pdf, 12.03.2016
A. Strzępa, M. Szczepanik, Wpływ naturalnej flory jelitowej na odpowiedź immunologiczną , 14.03.2016
H. Karakuła-Juchnowicz , M. Dzikowski , A. Pelczarska, I. Dzikowska , D.Juchnowicz, Znaczenie zaburzenia osi jelitowo-mózgowej i nadwrażliwości na antygeny pokarmowe w etiopatogenezie schizofrenii,www.psychiatriapolska.pl/uploads/onlinefirst/KarakulaJuchnowicz_PsychiatrPolOnlineFirstNr28.pdf, 14.03.2016
I. Kubiszewska , M. Januszewska , J. Rybka , L. Gackowska, Bakterie kwasu mlekowego i zdrowie: czy
J. K. Dibaise, H. Zhang, M. D. Crowell, R. Krajmalnik-Brown, A. Decker, B. E. Rittmann, Flora bakteryjna jelit i jej potencjalny związek z otyłością, www.instytut-mikroekologii.pl/pdf/literatura/mikroflora_jelitowa/Flora%20bakteryjna%20jelit%20i%20jej%20potencjalny%20zwiazek%20z%20otyloscia.pdf, 13.03.2016
K. Mojka, Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki – charakterystyka i funkcje, www.phie.pl/pdf/phe-2014/phe-2014-3-541.pdf, 12.03.2016
N. Stachowicz, A. Kiersztan, Rola mikroflory jelitowej w patogenezie otyłości i cukrzycy, 13.03.2016
probiotyki są bezpieczne dla człowieka?, 11.03.2016
T. Wołkowicz, A. Januszkiewicz, J. Szych, Mikrobiom przewodu pokarmowego i jego dysbiozy jako istotny czynnik wpływający na kondycję zdrowotną organizmu człowieka , www.medmikro.org/files/peissues/medycyna_3-4-2014.pdf, 14.03.2016
T. Pytrus, Mikroflora jelitowa a odżywianie organizmu, www.zywnoscdlazdrowia.pl/14/pdf/07.pdf, 14.03.2016
www.wikipedia.org/wiki/Adenozyno-5%E2%80%B2-monofosforan
Z. Libudzisz, Żywność funkcjonalna, http://www.eedri.pl/pdf/konferencjazzxi/1.pdf, 14.03.2016