28 lipca obchodzimy ”Światowy Dzień WZW”. Powinien być to dla nas dzień szczególny, skłaniający chociaż do krótkiej refleksji nad problemem. Badania wykazują, że znaczna część Polaków nie zdaje sobie sprawy z faktu, że stale rośnie liczba przewlekle chorych, na skutek niewykrytego przed laty zakażenia WZW B. Dzięki istnieniu szczepionki maleje liczba nowych zakażeń WZW B, niestety w przypadku WZW C nie mamy tak optymistycznych rokowań. Brak szczepionki powoduje, że stale rośnie liczba nowych zakażeń tym wirusem. Szacuje się, że w Polsce żyje ok. 700 tys. zakażonych.
Na czym polega WZW?
Wirusowe zapalenie wątroby jest chorobą uszkadzającą komórki wątrobowe, na skutek zakażenia jednym z licznie występujących wirusów hepatotropowych. W Polsce najczęściej występują zakażenia wirusowe typu A, B i C, z czego wirus B i C może przechodzić w fazę przewlekłą choroby, zwiększającą ryzyko wystąpienia marskości i raka wątroby.
Dieta w chorobach wątroby nie zależy od schorzenia, ale od kondycji wątroby. Ustalając zalecenia żywieniowe trzeba wziąć pod uwagę tzw. stopień wyrównania wątroby lub ewentualną jej niewydolność, występowanie encefalopatii wątrobowej, żółtaczki, a także współwystępowanie niedożywienia.
- Encefalopatia – uszkodzenie układu nerwowego, na skutek działania toksyn, kumulujących się w organizmie podczas uszkodzenia wątroby.
- Żółtaczka – objaw m.in. uszkodzenia wątroby objawiający się zażółceniem skóry, błon śluzowych, białka gałki ocznej, na skutek zwiększenia w organizmie ilości bilirubiny (barwnik żółci).
Celem diety wątrobowej w przypadku chorego bez cech uszkodzenia mózgu, czyli w tzw. okresie wyrównanym jest dostarczenie składników odżywczych niezbędnych do regeneracji komórek wątrobowych.
Bardzo duże znaczenie w chorobach wątroby ma białko. Jego spożycie w ilości 1,0-1,2 g/kg masy ciała na dobę w przypadku osób prawidłowo odżywionych oraz 1,5 g/ kg masy ciała u osób niedożywionych zapewnia prawidłowy stopień odnowy komórek wątrobowych. Jednak zbyt duża podaż białka może zwiększyć ilość amoniaku we krwi.
Jeśli nie masz objawów żółtaczki tłuszcze łatwostrawnee (pochodzące z mleka, masła, oleju) powinny być dobrze tolerowane przez Twój organizm. Uważaj jednak na tłuszcz zwierzęcy używany do smażenia. Może on wywoływać biegunki tłuszczowe. Jeśli Twój organizm ma problem z wydzielaniem żółci (masz żółtaczkę) ogranicz tłuszcz. Jego nadmiar może skutkować bólem brzucha, wzdęciami, zaparciem lub biegunką. Wybieraj zwłaszcza oleje roślinne np. oliwę z oliwek lub olej słonecznikowy.
Węglowodany powinny stanowić jedynie uzupełnienie zapotrzebowania na energię, gdyż głównym materiałem zapewniającym organizmowi siłę są kwasy tłuszczowe. Powodem takiego stanu rzeczy jest skłonność do zaburzeń przemian węglowodanów u chorych na schorzenia wątroby, a w konsekwencji tendencja do oporności tkankowej na insulinę skutkująca cukrzycą. Spożycie łatwo przyswajalnych cukrów (zawartych w cukrze, słodyczach i miodzie) powinno być ograniczone. Nadmiar tego typu cukrów może prowadzić do stłuszczenia wątroby.
Błonnik z uwagi na częste wzdęcia i biegunki należy ograniczać. Zatem gruboziarniste produkty zbożowe zastąp gotowanymi warzywami i owocami, w postaci przecierów i soków.
Z uwagi na zaburzoną zdolność wchłaniania warto zadbać o odpowiednią podaż witamin i składników mineralnych. Nie zapominaj o witaminach A, K, C oraz witaminach z grupy B, które mają wpływ na pracę wątroby. Pamiętaj także o odpowiedniej ilości wapnia, selenu, cynku i potasu.
Ogólne zalecenia w zapaleniu wątroby (WZW):
1. Stosuj dietę niskotłuszczową i wysokobiałkową (białko ogranicza się przy występowaniu encefalopatii wątrobowej).
2. Potrawy przygotowuj gotując i piekąc, unikaj tłustych, smażonych pokarmów.
3. Wzbogać dietę w witaminy z grupy B, gdyż poprawiają pracę wątroby:
Witamina B1: pieczywo razowe, grube kasze, warzywa liściaste, fasola, drożdże, drób.
Witamina B2: pieczywo razowe, grube kasze, warzywa zielone, nabiał, orzechy, ryby.
Witamina B3: mięso, drób, drożdże, śliwki suszone, daktyle, figi.
Witamina B6: otręby pszenne, kukurydza, kiełki pszenicy, wątroba, drożdże, kapusta, marchew.
Witamina B12: mięso, ryby, wątroba, drożdże, mleko, ostrygi, kraby.
4. Spożywaj pokarmy bogate w witaminę C, E oraz beta-karoten: owoce cytrusowe, kiwi, truskawki, maliny, porzeczki, agrest, jabłka, jagody, owoce dzikiej róży, pomidory, paprykę, pietruszkę, ziemniaki, kwaszonki oraz wszystkie żółtopomarańczowe i zielone warzywa i owoce, a także produkty zbożowe i oleje roślinne.
5. Postaraj się zachować równowagę spożywając pokarmy kwaso- i zasadotwórcze:
Ograniczaj pokarmy zakwaszające organizm: mięso, ryby, jaja, przetwory zbożowe.
Nie żałuj sobie produktów zasadotwórczych: nabiał, owoce i warzywa.
6. Ograniczaj sól oraz unikaj grillowanego i smażonego mięsa, czekolady, tortów, ciast, lodów.
7. Stosuj zioła i przyprawy wspomagające trawienie i wytwarzanie żółci m.in. kminek, majeranek, kurkumę. Pij napary z rumianku, dziurawca, mięty, krwawnika, skrzypu, nagietka, pokrzywy, bzu czarnego.
8. Unikaj spożywania sztucznych substancji słodzących.
9. Absolutnie zrezygnuj z alkoholu i palenia tytoniu.
10. Myj ręce i produkty spożywcze przed jedzeniem.
11. Ogrzewaj prawe podżebrze.
12. Bądź aktywny fizycznie, ale wybieraj tylko lekki wysiłek fizyczny.
13. Nie przyjmuj aspiryny.
Justyna Walerowska – Dietetyk