Zastanawiasz się czym jest żywność funkcjonalna coraz częściej goszcząca w polskich sklepach?
Żywność funkcjonalna nazywana jest także „środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego”. Jedna z definicji mówi, że „żywność może być uznana za funkcjonalną, jeśli udowodniono jej korzystny wpływ na jedną lub więcej funkcji organizmu ponad efekt odżywczy, który to wpływ polega na poprawie stanu zdrowia oraz samopoczucia lub (i) zmniejszenia ryzyka chorób” warunkowanych sposobem żywienia, np. miażdżycy czy nowotworów, „nie są to tabletki ani kapsułki, ale część składowa prawidłowej diety.” (def. FUFOSE – Functional Food Science In Europe)
Żywnością funkcjonalną nazywamy więc produkty spożywcze, które wykazują korzystny wpływ na zdrowie człowieka, m.in. działają przeciwzapalnie, obniżają poziom cholesterolu we krwi. Produkty te występują w postaci konwencjonalnej (pochodzą ze specjalnych hodowli i upraw oraz wyselekcjonowanych odmian), a także modyfikowanej technologicznie (wzbogaconej w substancje bioaktywne i pozbawione niepożądanych czynników).
Przykłady naturalnych składników bioaktywnych wykorzystywanych w żywności funkcjonalnej:
- Błonnik pokarmowy wpływa przede wszystkim na regulację pracy jelit, przeciwdziałając zaparciom,
- Prebiotyki odpowiedzialne za stymulację rozwoju jelitowej flory bakteryjnej oraz przeciwdziałanie zaparciom,
- Probiotyki (bakterie fermentacji mlekowej) zapobiegają zaparciom i nowotworom jelita grubego, stymulują układ odpornościowy oraz zmniejszają stężenie cholesterolu,
- Witaminy regulują procesy metaboliczne, neutralizują działanie wolnych rodników,
- Wielonienasycone kwasy tłuszczowe hamują proces zapalny oraz regulują pracę układu nerwowego i przeciwdziałają chorobom układu krążenia.
Obligatoryjne (obowiązkowe) wzbogacanie żywności
W Polsce obowiązkowe wzbogacanie żywności regulowane jest przepisami i stanowi element polityki żywieniowej i zdrowotnej kraju. Postępowanie to ma na celu zwalczanie istniejących w społeczeństwie niedoborów, stwierdzonych w badaniach epidemiologicznych. Do działań kraju mających zwalczać ryzyko wystąpienia tychże niedoborów są m.in. jodowanie soli kuchennej czy dodawanie witaminy A i D do margaryn.
Dobrowolne wzbogacanie żywności
Producenci żywności chętnie wzbogacają żywność w składniki, które występują w niej w znikomych ilościach lub nie występują wcale, w celu zwiększenia atrakcyjności produktu. Działalność taka musi spełniać kryteria regulowane przez rozporządzenie Parlamentu Europejskiego oraz polskie rozporządzenie Ministra Zdrowia. Określają one m.in. witaminy i składniki mineralne, które można stosować do wzbogacania żywności czy całkowitą dopuszczalną ilość danego składnika pochodzącego z dodanej substancji wzbogacającej.
Uwaga!
Wzbogacanie żywności w składniki odżywcze zwiększa ryzyko nadmiernego jego nagromadzenia w organizmie. Warto zatem zastanowić się, czy dany składnik odżywczy spożywany w postaci żywności konwencjonalnej, wzbogaconej, a często także z suplementami diety, pokrywa podstawowe zapotrzebowanie organizmu czy też przekracza dopuszczalne wartości maksymalne. Często nadmierne ich spożycie może wywoływać niekorzystne bądź wręcz szkodliwe skutki zdrowotne.
Zarówno obligatoryjne jak i dobrowolne wzbogacanie żywności przynosi korzystne efekty w postaci lepszego zbilansowania diety i poprawy stanu odżywienia pod warunkiem, że jest ono przemyślane, a stosowanie tych produktów wynika z niedostatecznego spożycia składników, o które żywność jest wzbogacona. W przypadku nieprawidłowego stosowania produktów wzbogaconych można spodziewać się negatywnych następstw m.in. wzrost podaży składników niepożądanych (cukier, cholesterol) czy występowanie skutków będących wynikiem niezbilansowanej diety.
Justyna Walerowska