Grupę krwi warunkuje zestaw antygenów, inaczej białek, występujących na krwinkach czerwonych. Wyróżniamy cztery grupy krwi: A, B, AB, 0. Oprócz nich występuje jeszcze czynnik Rh, który oznacza obecność antygenu D lub jego brak. Jeżeli dana osoba posiada czynniki Rh (85% populacji), oznacza to, że czynnik Rh jest dodatni, a jeżeli nie posiada, oznacza to że czynnik Rh jest ujemny (15%).
Dlaczego warto znać swoją grupę krwi?
Na erytrocytach występuje wiele antygenów, istnieje również dużo układów krwi – do tej pory ustalono aż 35 układów krwi u człowieka. Od danego zestawu antygenów zależy zjawisko aglutynacji, czyli zlepiania się krwinek, co jest istotne przede wszystkim przy przetaczaniu krwi, przeszczepie narządu lub konflikcie serologicznym pary planującej ciążę. Konflikt serologiczny występuje, gdy mama posiada czynnik Rh-, a dziecko Rh+, odziedziczone po ojcu. Konflikt może wystąpić dopiero przy drugiej ciąży matki, ze względu na to, że pierwsze dziecko przekazuje mamie antygen D (nie występuje konflikt serologiczny), a przy drugim dziecku, organizm matki reaguje i wytwarza już przeciwciała skierowane przeciw antygenowi D. Przeciwciała przenikają przez łożysko i niszczą krwinki dziecka. Aby nie dopuścić do tej sytuacji, należy podać immunoglobulinę, zanim organizm matki zacznie wytwarzać przeciwciała.
Obecność antygenu A lub B, warunkuje przynależność do danej grupy krwi.
- grupa krwi A – ma na krwinkach antygen A
- grupa krwi B – ma na krwinkach antygen B
- grupa krwi AB- ma na krwinkach antygen A i B
- grupa krwi 0 – nie ma antygenów na krwinkach.
Oprócz antygenów występujących na powierzchni erytrocytów, istnieją również przeciwciała w osoczu krwi, przeciw nieistniejącym antygenom.
- grupa krwi A – przeciwciała anty-B
- grupa krwi B – przeciwciała anty-A
- grupa krwi AB – brak przeciwciał
- grupa krwi 0 – przeciwciała anty-A i anty-B
Ze względu na brak antygenów na krwinkach, grupa krwi 0, jest uniwersalną grupą krwi, którą można przetoczyć pacjentowi, w wypadku braku znajomości jego grupy krwi.
Kiedy pierwszy raz padło hasło „Dieta zgodna z grupą krwi”?
Jakiś czas temu znów zrobiło się głośno na temat stosowania diety zgodnej z grupą krwi. Jej koncepcja po raz pierwszy została przedstawiona w książce Petera i Jamesa D’Adamo z 1996 roku: „Jedz zgodnie ze swoją grupą krwi” („Eat Right For Your Type”). Swoją teorię opierali na pracy Williama C. Boyda, z 1950 roku: „Genetics and the races of man: An introduction to modern and physical antropology”. W swojej pracy Boyd przedstawia populację świata, którą podzielił na 13 geograficznie różnych gatunków, które nieco różnią się dystrybucją genów odpowiedzialnych za daną grupę krwi. Odnosząc się do powyższej pracy Peter i James D’Adamo pogrupowali te 13 ras, według ich grup krwi i stworzyli dla każdej grupy zalecenia żywieniowe. Książka została sprzedana w aż 7 milionach egzemplarzy oraz została przetłumaczona na 60 języków. Skoro idea odżywiania się zgodnie ze swoją grupą krwi została tak bardzo rozpowszechniona, warto zadać sobie pytanie czy poprawia ona zdrowie i samopoczucie oraz zainteresować się tym tematem od podstaw.
Koncepcja diety
Teoria D’Adamo opiera się na dostosowaniu określonego sposobu odżywiania, względem rozpoznanej grupy krwi. Uważają, że stosowanie diety, którą praktykowali Nasi przodkowie, może uchronić nas od chorób przewlekłych i utrzymać zdrowie. Zgodnie z tą koncepcją, wraz z informacją genetyczną, otrzymaliśmy od przodków zakodowaną informację o ich zachowaniach żywieniowych, które mają Nas wpływ obecnie.
Odżywianie zgodnie z grupą krwi
Grupa krwi 0
Grupa wywodząca się od najstarszych przodków, którzy nie osiedlali się, natomiast polowali i zbierali dostępne pożywienie. Dieta powinna obfitować w białko zwierzęce, z kolei powinna być uboga w produkty zbożowe. Przedstawiciele grupy krwi 0 mogą mieć problemy z przyswajaniem jodu, dlatego produkty dla nich zalecane to: sól morska, cebula, owoce morza. Wysoce wskazana jest: baranina, cielęcina, jagnięcina, wołowina, podroby (serce, wątoba). Grupie krwi 0 zaleca się tłuste ryby morskie – łosoś, halibut, makrela oraz masło gee, olej z pestek dyni, oliwa z oliwek. Niewskazane są produkty zbożowe – otręby, pieczywo, makarony oraz grzyby shiitake, awokado, bakłażan, brukselka, kukurydza, szczaw, ziemniaki białe i czerwone.
Grupa krwi A
Grupa, która głównie powinna się opierać na diecie wegetariańskiej, ze względu na osiedlanie się – etap rolnictwa. Bazą diety są produkty roślinne – zboża, owoce i warzywa. Najlepiej tej grupie służy pożywienie czyste, organiczne, świeże. Nie powinna spożyć tłuszczu, nabiału, mięsa, z powodu problemów z ich trawieniem. Dieta dla grupy A ma zapewnić wzmocnienie układu odpornościowego i zapewnić w razie potrzeby szybki spadek masy ciała. Grupa ta ma predyspozycje do otyłości i cukrzycy, chorób serca, dlatego nie powinni spożywać produktów mlecznych, które zawierają nasycone kwasy tłuszczowe (sery, masło, jogurty, kefiry, maślanki). Nie powinni również spożywać mięsa, ze względu na wysoką zawartość tłuszczu, od czasu do czasu mogą spożywać mięso chude (pierś z kurczaka, indyka), gotowane lub duszone. Posiłki powinny być spożywane 3-5 razy dziennie, do tego powinna być włączona aktywność fizyczna, dodatkowo wzmacniająca organizm.
Grupa krwi B
Zgodnie z koncepcją wyewoluowała ona w grupach koczowniczych, dlatego powinna zawierać przede wszystkim produkty mleczne – mleko, kefiry, maślanki, jogurty, z ograniczeniem innych grup. Produkty sprzyjające tyciu w grupie krwi B to: kukurydza, gryka, soczewica, ziarno sezamu, orzeszki ziemne, pszenica. Według autorów, wpływają one na zmęczenie, hipoglikemię, zatrzymanie płynów w organizmie. Osoby posiadające grupę krwi B są bardziej podatne od innych grup na egzotyczne choroby układu odpornościowego – toczeń, stwardnienie rozsiane. Produkty szczególnie zalecane w grupie krwi B to: herbata z lukrecji (przeciwdziała hipoglikemii), zielone warzywa, jaja, niskotłuszczowe produkty mleczne, wątróbka.
Grupa AB
grupa pośrednia pomiędzy grupami A i B, przy czym głównym źródłem białka zwierzęcego powinny być jaja i ryby, nie wyroby mięsne. Mięso powinno być spożywane sporadycznie, ze względu na niewystarczającą ilość produkowanego soku żołądkowego, jego brak powinien być uzupełniany tofu, posiadacze grupy AB powinni ograniczać również gluten. (chleb pszenny, żytni, wyroby cukiernicze). Osoby posiadające grupę krwi AB charakteryzują się niskim poziomem kwasu żołądkowego (grupa A), ale są przystosowane genetycznie do trawienia mięsa (grupa B), ze względu na niski poziom kwasu żołądkowego zalecane jest ograniczenie spożywania mięsa, które może zostać zmagazynowane w postaci tłuszczu w organizmie. Produkty niewskazane dla tej grupy to: czerwone mięso, fasolka nerkowata, nasiona i pestki, kukurydza, pszenica, gryka. Produkty zalecane dla grupy AB to: tofu, produkty mleczne, ananas, zielone warzywa, wodorosty.
Oprócz podziału na poszczególne grupy produktów, D’Adamo uważają, że w niektórych produktach znajdują się lektyny, powodujące aglutynację, o której wspomniałam na początku artykułu. W związku z tym każda z grup krwi, powinna się stosować do zalecanych jej produktów, a unikać pozostałych, które jej nie służą.
Opinia naukowców
Wróćmy do teraźniejszości. W ostatnich latach wykonano badania, które obaliły teorię obecności lektyn z produktach, odpowiedzialnych za aglutynację czerwonych krwinek. Udowodniono również, że najstarszą grupą krwi, jest grupa A, czyli ta opierająca się na etapie rolnictwa – diecie wegetariańskiej, a nie grupa 0, która opiera się przede wszystkim na mięsie. W opublikowanym w 2014 roku badaniu, grupa naukowców z Uniwersytetu Toronto opracowała wpływ diety zgodnej z grupą krwi, na choroby układu krążenia. Pozytywnymi wynikami badań charakteryzowały się grupy spożywające produkty z grup A i B, natomiast nie zależały one od grupy krwi badanej osoby. Badania osób opierających się na grupie A, wykazały niższe BMI, obwód talii, ciśnienie krwi oraz poziom cholesterolu całkowitego, w stosunku do innych grup. Podobnie osoby z grupą AB wykazały niższe ciśnienie krwi oraz poziom cholesterolu całkowitego. Pomiędzy innymi grupami nie wykryto znaczących różnic. Spożywanie produktów zgodnych z grupą krwi 0, wiązało się z wyłącznie odrobinę niższym poziomem trójglicerydów we krwi, a produktów zgodnych z grupą B, z nieznacznie podwyższonym poziomem „dobrego” cholesterolu – HDL.
Co na to dietetycy?
Według artykułu ukazanego w „The American Journal of Nutrition”, który jest pracą poglądową, na podstawie 16 innych dostępnych artykułów na ten temat, nie ma żadnych dowodów na pozytywny wpływ diety zgodnej z grupą krwi na organizm człowieka. Nie od dziś wiemy, że dieta zgodna grupami A i B, to po prostu prawidłowo zbilansowana dieta opierająca się na dużej ilości warzyw i owoców, bogata w produkty zbożowe, produkty niskoprzetworzone, w której dodatkowo, nie wyklucza się mięsa, proponuje się je natomiast w umiarkowanej ilości, zaleca się ograniczenie spożywania tłuszczów pochodzenia zwierzęcego, ze względu na wysoką zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych, na korzyść spożywania tłuszczy pochodzenia roślinnego. Tak, jak w diecie zgodnej z grupą AB, zaleca się również spożywanie jaj i ryb, z ograniczeniem spożywania masła.
Podsumowując, spożywanie produktów zgodnie z grupą krwi nie ma udowodnionego korzystnego wpływu na zdrowie. Rozkład makroskładników dla zdrowego, dorosłego człowieka kształtuje się na poziomie: węglowodany 50-55%, białka 15-20%, tłuszcze 25-30% w dziennej racji pokarmowej. Na podstawie badań możemy stwierdzić, że grupy A, B oraz AB, zawierają produkty zalecane w zbilansowanej diecie dla zdrowego człowieka, jednak ich spożywanie nie jest zależne od posiadanej grupy krwi.
Zuzanna Wieła
dietetyk
Bibliografia:
- Meltzer HM, Haugen M, Haavardsholm KC, Hagen KB, Heier HE, McKellep AM, Glørstad H, Tandberg A. [Blood type diet–visionary science or nonsense?]. Tidsskr Nor Laegeforen. 2002 May 30;122(14):1402-5.FullText
- Moen T. [„Blood type diet”–science or fantasy?]. Tidsskr Nor Laegeforen. 2001 Jan 30;121(3):355-8.FullText
- Mysterud I. [Blood type diet and evolution]. Tidsskr Nor Laegeforen. 2002 Oct 10;122(24):2394.FullText
- Winter, P. C., Hickey, G. I., Fletcher, H. L., Sadakierska-Chudy, A., Dąbrowska, G., & Goc, A. (2000).Genetyka. Krótkie wykłady. PWN 2001
- Cusack L, De Buck E, Compernolle V, Vandekerckhove P. Blood type diets lack supporting evidence: a systematic review. Am J Clin Nutr. 2013 Jul;98(1):99-104. doi: 10.3945/ajcn.113.058693. Epub 2013 May 22.PubMed