Odpowiednia dieta dziecka, które ukończyło pierwszy rok życia ma istotne znaczenie. To właśnie w tym wieku dochodzi do kształtowania u dziecka jego preferencji w zakresie ulubionych potraw, smaku, apetytu [1]. Najważniejsze znaczenie ma jednak fakt, że ewentualne niedobory składników pokarmowych mogą spowolnić rozwój dziecka, co w dłuższej perspektywie, ma znaczący wpływ na ryzyko zachorowania na różne jednostki chorobowe w życiu dorosłym.
Jak zatem uchronić dziecko przed niedoborami?
Co powinno znaleźć się w jadłospisie malucha?
W tym artykule znajdziesz odpowiedzi na te pytania.
Należy pamiętać przede wszystkim o urozmaiceniu. Jadłospis dziecka po skończeniu 1 roku życia powinien być różnorodny – posiłki przygotowywane są z udziałem warzyw, owoców, produktów zbożowych, chudych mięs, tłustych ryb, jaj, produktów mlecznych, warzyw strączkowych, olejów roślinnych, orzechów i nasion. Wprowadzanie nowych produktów należy robić stopniowo. Zawsze trzeba kierować się apetytem dziecka i jego aktywnością fizyczną.
Jadłospis powinien składać się z 4-5 posiłków dziennie – 3 głównych i 1-2 uzupełniających. Warto zwrócić uwagę na regularność posiłków – powinny się pojawiać co mniej więcej co 3 godziny. Warto kontynuować karmienie piersią, gdyż mleko mamy zawiera wiele składników odżywczych i jest nadal bardzo wartościowe. Wraz z wiekiem dziecka stopniowo powinniśmy zmniejszać liczbę karmień, a zwiększać ilość posiłków. Nie wszystkie posiłki powinny być przegotowywane na bazie mleka. Dziecko kończące 1. rok życia powinno otrzymywać w ciągu doby maksymalnie 3 porcje mleczne [2]. Jest to czas rezygnacji z picia płynów z butelki – zastępujemy ją kubkiem. Posiłki główne to śniadanie, obiad i kolacja, a uzupełniające to drugie śniadanie i podwieczorek.
Kolejne ważne zasady, którymi powinniśmy się, kierować przy żywieniu dziecka to: ograniczenie wykorzystywania produktów wysokoprzetworzonych oraz jedzenia gotowych przekąsek słonych i słodkich – nie należy nadmiernie solić lub dosładzać potraw dla dzieci gdyż wykształca to nieprawidłowe nawyki żywieniowe, które w późniejszym okresie mogą sprzyjać nadwadze i nadciśnieniu. Należy unikać jedzenia między posiłkami oraz spożywania przekąsek typu: chipsy, batoniki, cukierki.
Produkty zbożowe podawane dzieciom, takie jak: pieczywo, kasze, mąki, makarony, powinny być zarówno pełnoziarniste, jak i pochodzić z całkowitego przemiału; wyroby z pełnego ziarna powinny stanowić 50% wszystkich produktów zbożowych uwzględnionych w diecie.
Zwróćmy również uwagę na to, że nadmierne rozdrabnianie produktów, mimo iż przyśpiesza spożycie posiłku, to nie pozwala dziecku nauczyć się gryźć twardszych produktów, może hamować rozwój psychomotoryczny dziecka i zniechęcać do jedzenia.
Jak powinny wyglądać poszczególne posiłki?
Śniadanie
Zaczynamy od niego każdy dzień. Powinno dostarczać 25% ogólnego dziennego zapotrzebowania kalorycznego. Na ten posiłek wybierzmy: produkty mleczne: jogurt, kefir, niesłodzone kakao, mleko modyfikowane, sprawdzą się również produkty zawierające białko, takie jak jaja czy chude mięso, różne rodzaje pieczywa. Dodatkiem do tego posiłku powinny być warzywa lub owoce. Zwróćmy uwagę, na to, że ważnym elementem diety dzieci po pierwszym roku życia jest mleko modyfikowane typu Junior, gdyż dzięki zawartości m.in. wapnia, żelaza i witaminy D uzupełnia codzienną dietę w te często podawane w małych ilościach składniki.
Obiad
Obiad powinien być posiłkiem o największej ilości kalorii. Najkorzystniej jeśli składa się z dwóch dań – zupę warzywną i drugie danie. Drugie danie powinno składać się z mięsa (mogą to być ryby, drób, ale także jajka, czasem rośliny strączkowe), produktów zbożowych, jak kasze, ryż i makarony, ale też z ziemniaków. Pamiętajmy również o porcji warzyw, np. w postaci ugotowanej, surówek, warzyw pokrojonych w słupki. Dziecku, które nie przepada za warzywami podawaj je gdy jest głodne, jako pierwsze. Obiad możesz deserem, lekkim i pełnowartościowym np. porcją świeżych owoców [3].
Kolacja
Kolacja może zawierać chude mięso, kefiry, jogurty, może być to też standardowa kanapka, na przykład z warzywami i twarogiem, czy szklanka mleka. Ważne, aby były to lekkostrawne produkty, najlepiej gotowane, o wysokiej zawartości składników odżywczych [3].
Drugie śniadanie i podwieczorek
Przy komponowaniu tych posiłków unikaj takich produktów, które zawierają cukier lub duże ilości tłuszczu. Najlepiej sprawdzą się świeże owoce, odrobinę soku (nie więcej niż pół szklanki soku 100% dziennie) [4] przeciery owocowe np. w połączeniu z kleikiem czy kaszką. Możesz również przygotować posiłek na bazie mleka, jogurtu lub twarożku, a z dodatków użyć zmielonych orzechów lub migdałów [3].
Podsumowanie
Podsumowując temat dotyczący żywienia dziecka po pierwszym roku życia najważniejsze jest to, by dieta dziecka była urozmaicona, zbilansowana, a Twoje dziecko zjadało posiłki regularnie. Potrzeby dziecka są bardzo duże w tym wieku, niedobory spowodowane wybiórczością w jedzeniu mogą doprowadzić do szeregu konsekwencji w przyszłości. Kierując się złotą zasadą która mówi, że “Ty decydujesz o tym co dziecko zje, kiedy i jak jedzenie będzie podane. Dziecko decyduje czy posiłek zje i ile zje” zadbasz właściwie o potrzeby żywieniowe swojego dziecka [5].
Bibliografia:
- 1. Weker H., Barańska M., Żywienie niemowląt i małych dzieci. Zasady postępowania w żywieniu zbiorowym. Warszawa 2014, s.29.
- 2. Szajewska H. i wsp., Karmienie piersią. Stanowisko PTGHiŻD. Standardy Medyczne Pediatria, 2016, 13.1 9-24.
- 3. Weker H i wsp., Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1-3 roku życia, Instytut Matki i Dziecka, 201
- 4. Heyman MB, Abrams SA, Section on gastroenterology, hepatology and nutrition, Committee on Nutrition. Fruit juice in infants, children and adolescents: current recommendations. Pediatrics 2017;139:e20170967
- 5. Szajewska i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA 2014 T. 11 321-338