Usłyszałaś od lekarza diagnozę, że masz Hashimoto? Nie załamuj się! Leki i dobrze dobrana dieta pozwolą Ci zapomnieć, że chorujesz. Z tego artykułu dowiesz się istotnych rzeczy na temat diety w Hashimoto. Rozwieje on kilka powszechnych mitów dietetycznych o tej chorobie.
W chorobie Hashimoto Twój układ odpornościowy atakuje Twoją własną tarczycę, prowadząc do jej niedoczynności. Do dziś nie wiadomo dlaczego występuje tego rodzaju atak ale znane są czynniki, które zwiększają ryzyko uaktywnienia choroby. Największe znaczenie mają geny, ale także ciąża, infekcje, stres, nadmierne spożycie jodu, a niewystarczające selenu. Hashimoto znacznie częściej dotyczy kobiet, stanowią około 90% chorych. Przypuszcza się, że winowajcą są estrogeny, a kobiety mają ich znacznie więcej niż mężczyźni.
Jakie są objawy Hashimoto?
Objawów jakie towarzyszą Hashimoto jest naprawdę sporo i łatwo pomylić je z kilkoma innymi chorobami. Możesz doświadczyć m.in.: przewlekłego zmęczenia, gorszego nastroju, niekiedy depresji, ale także bólów stawów, suchości skóry, przede wszystkim na łokciach, kolanach i dłoniach, wypadania i zmatowienia włosów oraz zimnych rąk i stóp.
Metody leczenia Hashimoto
Warto, żebyś miała na uwadze, że Hashimoto jest chorobą autoimmunologiczną, która będzie Ci towarzyszyć do końca życia. Nie da się jej wyleczyć, ale można sprawić, aby jej objawy pozostały uśpione na bardzo długo. Dlatego, jeśli ktoś mówi Ci, że jest możliwość wyleczenia Hashimoto w 100% to jest to kłamstwo. Podstawą leczenia są leki hormonalne. Przyjmowane są zawsze na czczo, rano a posiłek po nich można zjeść dopiero 30-60 minut później. Ogromne znaczenie w Hashimoto odgrywa dobrze zaprojektowana dieta.
Jest ku temu kilka powodów:
Choroba negatywnie wpływa na Twoje zapotrzebowanie na energię, przy niej niestety łatwiej jest zwiększyć masę ciała.
Dieta ułatwia wchłanianie leków, co jest bardzo ważne.
Przeciwdziała pojawieniu się innych chorób, np. anemia, która częściej występuje u osób z Hashimoto.
Poprawia nastrój, stan skóry i zwiększą witalność.
Zmniejsza stan zapalny – obniża ryzyko chorób nowotworowych i spowalnia starzenie organizmu.
Jaka powinna być dieta w Hashimoto?
Jest kilka aspektów dietetycznych, na które warto zwrócić szczególną uwagę. Jednak nie ma wyłącznie jednej uniwersalnej diety w Hashimoto. Dla każdej osoby musi być ona dobierana indywidualnie. Powinna być zbudowana zgodnie z Piramidą Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej. Czyli na co dzień powinnaś jeść: dużo warzyw i owoców, pełnoziarniste produkty zbożowe, jeżeli masz dobrą tolerancję laktozy to i produkty mleczne, a także ryby, produkty dostarczające białka – mięso albo strączki i oczywiście dobrej jakości oleje.
Białko
Bez potrzeby nie stosuj diety o małej ilości kalorii, zwłaszcza nie unikaj źródeł białka. Kluczem do tego, aby tarczyca dobrze działała jest białko – dokładnie aminokwas tyrozyna. Z niego oraz z jodu tworzą się hormony tarczycy. Źródła białka to mięso, ryby, produkty mleczne, jaja, strączki, w mniejszym stopniu orzechy.
Tłuszcze
Jeśli chodzi o tłuszcze to skup się na ograniczeniu praktycznie do zera tłuszczów trans. Ich źródłem są twarde margaryny, herbatniki, słabej jakości słodycze. Powinnaś ograniczyć tłuszcze nasycone, które występują głównie w produktach zwierzęcych, takich jak np. tłuste mięsa, wędliny, smalec itp. Jest to ważne, ponieważ wytwarzanie hormonów tarczycy zależy w pewnym stopniu od ilości i jakości tłuszczu w diecie. Najlepiej abyś spożywała tłuste ryby, oleje roślinne – oliwa, rzepak, a także olej lniany, z wiesiołka lub z ogórecznika, ponieważ działają przeciwzapalnie. Jeśli nie jesz lub bardzo rzadko jesz ryby, pomyśl o suplemencie diety, który zawiera kwasy DHA i EPA – one należą do Omega-3. Te dwa kwasy tłuszczowe są bardzo ważne. Osoby z Hashimoto powinny zwracać na nie uwagę, bo wyciszają stan zapalny i wspierają układ odpornościowy, który przy Hashimoto niestety jest nadwyrężony.
Węglowodany
Przede wszystkim ogranicz ilość cukru, korzyści odczujesz w wielu aspektach: nie będziesz miała napadów głodu, a Twoja skóra wolniej będzie się starzeć. Wybieraj produkty o niskim indeksie glikemicznym i mało przetworzone np. chleb pełnoziarnisty, zamiast jasnego, pszennego pieczywa.
Mleko i laktoza
U osób z Hashimoto częściej występuje nietolerancja laktozy. Warto obserwować reakcje organizmu na laktozę pod okiem dietetyka i nie eliminować jej na własną rękę, nie u każdego będzie to dobre rozwiązanie. Doświadczony dietetyk będzie wiedział co zrobić. Laktoza wpływa na leki na tarczycę, obniżając ich działanie, zwłaszcza jeśli w śniadaniu jest dużo produktów, które ją zawierają, np. owsianka z dużą ilością mleka i dodatkowo mleczny shake.
Gluten
Co z tym chlebem? Jeść czy nie? U osób z Hashimoto częściej występuje celiakia. Warto najpierw przeprowadzić badania w celu jej zdiagnozowania. Jeśli nie masz jej stwierdzonej to zaobserwuj jak reagujesz na gluten. Do tego zadania dobrze sprawdzi się dzienniczek żywieniowy i notowanie ewentualnych dolegliwości. Dobrze abyś była pod opieką dietetyka, ponieważ nieodpowiednio poprowadzona dieta bezglutenowa może w przyszłości spowodować jego złą tolerancję. Jeśli zostanie u Ciebie stwierdzona nadwrażliwość na gluten, wtedy faktycznie są podstawy do jego wyeliminowania lub ograniczenia w diecie – jeśli nie, to śmiało jedz chleb żytni na zakwasie i inne produkty z glutenem.
Błonnik i bakterie jelitowe
Hashimoto często jest przyczyną zaparć! Powinnaś jeść więcej produktów zawierających błonnik rozpuszczalny w wodzie. Płatki owsiane będą dobrym rozwiązaniem, ale również duża ilość warzyw. Pij więcej płynów, aby błonnik zadziałał tak, jak należy. Dobrze żeby woda była średniozmineralizowana, dodatkowo dostarczysz sobie więcej magnezu i wapnia. Nieprawidłowy skład mikrobioty jelitowej (dawna mikroflora jelitowa) wpływa negatywnie na przebieg Hashimoto, ale również Hashimoto wpływa negatywnie na mikrobiotę. Dlatego ważna jest odpowiednia ilość błonnika w diecie, który jest pokarmem dla naszych pożytecznych bakterii. Złe bakterie karmią się cukrem, dlatego warto abyś ograniczała jego spożycie. Kiszonki jak kapusta lub ogórki i inne warzywa to dobry dodatek do obiadu – jelita na pewno Ci podziękują.
Goitrogeny
Nie jest konieczna całkowita eliminacja produktów zawierających goitrogeny z diety. Dlatego nie musisz rezygnować z kalafiorowej, jeśli to Twoja ulubiona zupa. Warto wiedzieć, że warzywa zawierające goitrogeny, należy gotować bez przykrywki. Są to lotne związki, które ulecą razem z parą wodną i będzie ich mniej w produkcie. Nie wszystkie warzywa zawierają taką samą ilość goitrogenów. Więcej znajdziesz ich w: brokułach, brukselce, kalafiorze, jarmużu, gorczycy, rzodkiewce, brukwi, kalarepie, soi i tofu. Mniej goitrogenów jest w: brzoskwiniach, prosie, orzeszkach ziemnych, gruszkach, orzeszkach pinii, szpinaku, truskawkach czy słodkich ziemniakach.
Soja
Nie musisz bezwzględnie eliminować soi z diety. Ważne, aby nie pojawiała się przez około 4 godziny po przyjęciu leków, bo osłabia ich wchłanianie. Soja jest bezpieczna dla tarczycy, chociaż powszechnie uważa się, że jest inaczej. Wszystko za sprawą badań na temat wpływu izoflawonów sojowych i niedoboru jodu na zdrowie tarczycy. Wykazały one, że w przypadku niedoboru jodu działanie tych związków może być niekorzystne, jednak przy wyrównaniu niedoborów jodu problem nie występował. Dodatkowo nie ma badań, które potwierdzają szkodliwość spożywania soi u osób z Hashimoto lub z niedoczynnością tarczycy. Dlatego nawet, jeśli masz Hashimoto, warto jeść soję w różnych postaciach, jej spożywanie wywiera szereg innych korzyści: sprzyja odchudzaniu, zmniejsza ryzyko cukrzycy i innych chorób oraz zmniejsza ilość zmarszczek i zaczerwienie skóry.
Na co jeszcze zwrócić uwagę?
Przy Hashimoto warto zacząć stosować kurkumę. Zawiera kurkuminę, która działa silnie przeciwzapalnie. Do kurkumy dodawaj pieprz bo zawiera piperynę, która zwiększa biodostępność kurkuminy. Przyprawiaj dania ziarnami czarnuszki i stosuj olej z czarnuszki. Badania pod kierownictwem Farhangiego potwierdzają, że łagodzi ona objawy Hashimoto.
Wskazówki do badań krwi, stosowania leków i suplementów diety:
Jeśli badasz hormony tarczycy, badaj je najlepiej w tych samych godzinach porannych – wyniki będą bardziej wiarygodne. Przy badaniu tarczycy warto badać nie tylko TSH, ale także FT3 i FT4. Często zdarza się, że TSH jest w normie, a hormony wolne, czyli niezwiązane z białkami, mają nieprawidłowe wartości, a one są najistotniejsze dla zdrowia organizmu.
Żelazo
Osoby z Hashimoto mają często niedobory żelaza, co w konsekwencji może powodować anemię. Żelazo jest też niezbędne do prawidłowej pracy tarczycy. Najlepszym badaniem do zobrazowania, czy masz prawidłowy poziom żelaza w organizmie jest oznaczenie ferrytyny. Ferrytyna to magazyn żelaza w Twoim organizmie. Dlatego warto zbadać sobie jego poziom! Powinien wynosić minimum 100 ng/l.
Jod i selen
Wystarczy abyś dostarczała jod wraz z dietą. Zbyt duża jego ilość jest szkodliwa dla tarczycy. Produkty, które naturalnie zawierają jod to: ryby, owoce morza, sery żółte, mleko i oczywiście jodowana sól. Nadmiar jodu może szczególnie szkodzić, gdy mamy niedobór selenu. Z kolei niedobór selenu zwiększa stan zapalny w tarczycy. Niestety osoby z Hashimoto mają często obniżony poziom selenu. Jeśli suplementujesz selen, to bierz go dopiero 4-5 h po lekach. Dobrym źródłem selenu są orzechy, zwłaszcza orzechy brazylijskie. Warto wiedzieć, że orzechy brazylijskie importowane z Peru czy Boliwii zawierają zdecydowanie mniej cennego selenu, najwięcej selenu mają orzechy z Brazylii i Wenezueli.
Witamina D
Warto abyś zbadała poziom witaminy D. Około 90% Polaków ma jej niedobory, z dużym prawdopodobieństwem należysz do tego grona. Dobrze, aby stężenie witaminy D we krwi było w przedziale 50-70 ng/ml. W pracach naukowych podkreśla się, że przy takim stężeniu ludzie czują się najlepiej. Niestety, ale wraz z dietą niemożliwe jest uzyskanie jej odpowiedniego stężenia we krwi. Potrzebna jest synteza skórna witaminy D przy udziale promieni słonecznych, niestety w naszej populacji często nie jest ona wystarczająca aby pokryć zapotrzebowanie. Dlatego wskazane jest aby suplementować witaminę D. Pamiętaj aby preparat, który kupisz był lekiem, jednak stosuj go dopiero po oznaczeniu stężenia witaminy D we krwi i dobraniu przez specjalistę odpowiedniej dla Ciebie dawki.
Kawa
Nie łącz leków z kawą. Wypij ją 2-3 h po spożyciu leków na tarczycę, ponieważ wpływa negatywnie na ich przyswajanie. Pamiętaj, że rano zwykle mamy wysoki poziom kortyzolu, który sam powinien wystarczyć, aby nas pobudzić. Pierwszą kawę wypij w okolicy południa. Kawa z mlekiem z podwójną mocą może zablokować wchłanianie leków z uwagi na obecność laktozy i wapnia.
Podsumowanie
Podsumowując, dobrze dobrana dieta będzie zawsze pomocna w leczeniu choroby. Jeżeli nie wiesz jak sobie z nią poradzić, pomyśl o wizycie u dietetyka, który pomoże Ci ustalić odpowiedni plan żywieniowy. Pamiętaj! Każdy organizm jest inny i nie ma jednej diety dobrej dla wszystkich.
Cytując Hipokratesa: „ Niech pożywienie będzie lekarstwem, lekarstwo pożywieniem”.
Dziękuję za pomoc w zredagowaniu artykułu stażyście – panu Szymonowi Osowskiemu.
Bibliografia:
- Ratajczak A, Moszak M, Grzymisławski M. Zalecenia żywieniowe w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto. Piel Zdr Publ. 2017;7(4):305–311.
- Wu Q, Rayman MP, Lv H, et al. Low Population Selenium Status Is Associated With Increased Prevalence of Thyroid Disease. J Clin Endocrinol Metab. 2015;100(11):4037-4047. doi:10.1210/jc.2015-2222.
- Liontiris MI, Mazokopakis EE. A concise review of Hashimoto thyroiditis (HT) and the importance of iodine, selenium, vitamin D and gluten on the autoimmunity and dietary management of HT patients.Points that need more investigation. Hell J Nucl Med. 2017;20(1):51-56. doi:10.1967/s002449910507.
- Asik M, Gunes F, Binnetoglu E, et al. Decrease in TSH levels after lactose restriction in Hashimoto’s thyroiditis patients with lactose intolerance. Endocrine. 2014;46:279–284.
- Hu S, Rayman MP. Multiple Nutritional Factors and the Risk of Hashimoto’s Thyroiditis. Thyroid. 2017;27(5):597-610. doi:10.1089/thy.2016.0635.
- Pyzik A, Grywalska E, Matyjaszek-Matuszek B, Roliński J. Immune disorders in Hashimoto’s thyroiditis: what do we know so far?. J Immunol Res. 2015;2015:979167. doi:10.1155/2015/979167.
- Mori K, Nakagawa Y, Ozaki H. Does the gut microbiota trigger Hashimoto’s thyroiditis?. Discov Med. 2012;14(78):321-326.
- Jamka M, Ruchała M, Walkowiak J. Witamina D a choroba Hashimoto [Vitamin D and Hashimoto’s disease]. Pol Merkur Lekarski. 2019;47(279):111-113.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5112739/.
- Doerge DR, Chang HC (2002) Inactivation of thyroid peroxidase by soy isoflavones, in vitro and in vivo. J Chromatogr B Anal Technol Biomed Life Sci 777:269–279.
- Messina M, Redmond G (2006) Effects of soy protein and soybean isoflavones on thyroid function in healthy adults and hypothyroid patients: A review of the relevant literature. Thyroid 16:249–258.