Czy wiesz jak możesz zminimalizować ryzyko wystąpienia tej choroby?
Cukrzyca jest jednym z poważniejszych problemów zdrowotnych dzisiejszych czasów. Szacuje się, że cierpi na nią prawie 3 mln Polaków, natomiast ok 750 tys. nie zdaje sobie z tego sprawy. Wynika to z rzadkiego i niechętnego wykonywania badań kontrolnych oraz braku widocznych objawów choroby w początkowym jej etapie.
Przyczyną cukrzycy jest brak lub niedobór w organizmie insuliny – hormonu regulującego poziom glukozy we krwi. W obecności insuliny, glukoza, której stężenie we krwi rośnie po posiłku, traktowana jest jako materiał odżywczy i energetyczny. Natomiast w przypadku braku insuliny, nadmierna ilość glukozy w ludzkim organizmie wywołuje liczne szkody, które objawiają się notorycznym uczuciem zmęczenia, wzmożonym pragnieniem oraz wielomoczem.
Czy cukrzyca = otyłość?
Istnieje istotny związek między otyłością a cukrzycą typu 2, której przyczyną jest upośledzenie wydzielania i zmniejszenie wrażliwości naszego organizmu na insulinę. Ta tak zwana „insulinooporność” powodowana jest przez otyłość. Zwiększona produkcja kwasów tłuszczowych, a co za tym idzie gromadzenie tkanki tłuszczowej w obszarze brzucha, prowadzi do utleniania tłuszczów w mięśniach i wątrobie, co z kolei hamuje wydzielanie glukozy. Taki stan prowadzi do większego wydzielania insuliny przez komórki trzustki i do wyczerpania jej zapasów. Otyłość prowadzi także do zwiększenia objętości komórek tłuszczowych, co w połączeniu z niewielką aktywnością fizyczną uniemożliwiają prawidłowe działanie glukozy.
Cukrzyca typu 2
Zdiagnozowana została u 90-95% wszystkich chorych cierpiących na cukrzycę i dotyka zwłaszcza osób dorosłych (w przeciwieństwie do cukrzycy typu 1). Mimo, że w powstawaniu choroby mogą brać udział uwarunkowania genetyczne, jednak czynniki środowiskowe w większym stopniu determinują jej rozwój.
Według Światowej Organizacji Zdrowia otyłość trzykrotnie zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2, a ponad 90% chorych to osoby otyłe. Warto także zwrócić uwagę, że prawdopodobieństwo wystąpienia choroby rośnie nie tylko w miarę zwiększenia ogólnej masy ciała. Ważne jest także rozmieszczenie tłuszczu. Największym ryzykiem obarczone są osoby z otyłością typu brzusznego.
Kontroluj obwód pasa!
Wartość powyżej 88 cm u kobiet i 102 cm u mężczyzn wskazują na otyłość brzuszną.
Łatwe i szybkie określenie typu otyłości to stosunek obwodu talii i bioder, czyli tzw. wskaźnik WHR:
Jeśli stosunek ten będzie większy bądź równy 0,85 w przypadku kobiet i 1,0 w przypadku mężczyzn, oznaczać będzie otyłość typu brzusznego (tzw. jabłko).
Jeśli natomiast wartości będą mniejsze niż 0,85 u kobiety i 1,0 u mężczyzny to wskaźnik będzie wykazywał otyłość pośladkowo-udową (tzw. gruszka).
Rola węglowodanów w diecie cukrzyka
Po każdym posiłku (także u osoby zdrowej) rośnie poziom glukozy we krwi. Szczególnie istotne jest to w przypadku osób cierpiących na cukrzycę, gdyż niewłaściwy dobór składników odżywczych (wybór węglowodanów prostych, np. słodyczy) może powodować bardzo szybki wzrost glukozy we krwi, który wywołuje konieczność podania insuliny.
Ponieważ zawartość węglowodanów w żywności jest mocno zróżnicowana opracowano system wymienników węglowodanowych (WW), który ułatwia ich kontrolę. Ilość wymienników ustala się biorąc pod uwagę poziom glukozy we krwi, dawki insuliny oraz aktywność fizyczną.
Wymiennik węglowodanowy
Jest to porcja produktu żywnościowego, podana w gramach, która odpowiada 10 g węglowodanów łatwoprzyswajalnych (skrobia, sacharoza, laktoza) i 12 g cukru.
Wymienniki węglowodanowe w praktyce
Korzystając z wymienników węglowodanowych należy pamiętać, żeby posiłki każdego dnia zawierały takie same ilości wymienników, a także żeby zamieniając produkty wybierać produkty z tej samej grupy np. makaron na kaszę, mleko na jogurt.
Planując swoją dietę pamiętaj, żeby owoce uzupełniały jadłospis do ustalonej liczby wymienników. Ze względu na większą kaloryczność i szybsze wchłanianie węglowodanów w porównaniu z warzywami, powinny być ustalane w ostatniej kolejności.
Przykłady wymienników węglowodanowych, 1 WW to:
- Szklanka (250 ml) mleka 2% tłuszczu,
- Kromka (30 g) chleba razowego,
- 2 łyżki (20 g) płatków owsianych,
- Jabłko średniej wielkości (100 g),
- Połowa banana (70 g),
- Średniej wielkości ziemniak (65 g),
- Dwie średniej wielkości marchewki (100 g),
- Jeden cukierek typu krówka (10 g).
Dieta jest podstawą w terapii osoby cierpiącej na cukrzycę. Wymaga ona od pacjenta dużej kontroli i samodyscypliny. Brak właściwego sposobu odżywiania może skutkować m.in. chorobami układu sercowo-naczyniowego, zmianami w siatkówce oka, niewydolnością nerek, impotencją lub tzw. stopą cukrzycową. Zastanów się czy warto złą dietą doprowadzić do nadwagi lub otyłości, a co za tym idzie zwiększyć ryzyko wystąpienia cukrzycy.