Czym jest dieta SIRT?

Dieta SIRT (inaczej dieta sirtuinowa lub dieta sirtfood) to sposób odżywiania oparty na zwiększonym spożyciu produktów bogatych w polifenole, które mają aktywować w organizmie grupę białek nazywanych sirtuinami. Sirtuiny pełnią ważną rolę w regulacji metabolizmu, procesów zapalnych oraz starzenia się komórek. Twórcy diety SIRT – brytyjscy dietetycy Aidan Goggins i Glen Matten – opracowali ją w celu wsparcia odchudzania przy jednoczesnym dostarczeniu składników mogących pozytywnie wpłynąć na zdrowie.

Nazwa diety pochodzi od wspomnianych sirtuin. Badania naukowe sugerują, że te enzymy mogą wpływać na włączanie tzw. „genów długowieczności” i wyciszanie genów związanych ze starzeniem oraz magazynowaniem tłuszczu. Aktywacja sirtuin jest obserwowana m.in. podczas ograniczenia kalorycznego – stan ten pobudza organizm do uruchomienia mechanizmów ochronnych sprzyjających dłuższemu życiu i lepszemu metabolizmowi. Założeniem diety SIRT jest naśladowanie korzystnych efektów umiarkowanego postu (ograniczonego jedzenia) poprzez odpowiedni dobór produktów spożywczych i kontrolę kaloryczności posiłków.

Dieta sirtuinowa zyskała rozgłos medialny po tym, jak znana piosenkarka Adele znacząco schudła i przypisywała ten sukces właśnie zmianie sposobu odżywiania na dietę SIRT. W rezultacie dieta ta stała się popularna na całym świecie jako potencjalny sposób na szybką redukcję masy ciała. Warto jednak podkreślić, że jest to plan dość specyficzny i wymagający – zwłaszcza w początkowej fazie – dlatego należy podejść do niego z rozwagą, najlepiej po konsultacji z dietetykiem.

Główne założenia diety SIRT

Głównym założeniem diety SIRT jest jednoczesne pobudzanie metabolizmu przez restrykcyjne ograniczenie kalorii oraz maksymalne nasycenie jadłospisu żywnością bogatą w przeciwutleniacze. Innymi słowy, osoba stosująca ten model odżywiania przez pewien czas znacząco ogranicza ilość spożywanych kalorii, a jednocześnie spożywa dużo tzw. „sirtfoods” – produktów zawierających związki aktywujące sirtuiny. Autorzy diety podkreślają, że nie chodzi o głodzenie się, lecz o wybór produktów gęstych odżywczo, które dostarczą witamin, minerałów i polifenoli mimo niższej podaży energii.

Dieta SIRT dzieli się na dwie główne fazy, z których każda składa się z kilku etapów. Pierwsza faza trwa tydzień i obejmuje dwa etapy o ściśle określonej kaloryczności posiłków. Przez pierwsze trzy dni (etap 1) spożywa się około **1000 kcal dziennie**, na co składa się tylko 1 stały posiłek oraz 3 płynne posiłki (koktajle lub zupy) przygotowane z produktów sirtuinowych. To bardzo rygorystyczny początek, mający na celu szybkie uruchomienie mechanizmów spalania tkanki tłuszczowej i aktywację sirtuin w odpowiedzi na deficyt energii. Od 4. do 7. dnia diety (etap 2 pierwszej fazy) kaloryczność posiłków rośnie do około **1500 kcal dziennie**. W praktyce oznacza to 2 zielone koktajle oraz 2 stałe posiłki dziennie, skomponowane oczywiście z dozwolonych składników. Już na tym etapie organizm otrzymuje nieco więcej energii, ale nadal jest ona dość mocno ograniczona w porównaniu do normalnego zapotrzebowania.

Druga faza diety SIRT rozpoczyna się od 8. dnia i trwa przez kolejne dwa tygodnie (dzień 8–21). W tej fazie nie obowiązuje już ścisły limit kaloryczny – jadłospis staje się bardziej liberalny pod względem energetycznym, choć wciąż zaleca się utrzymanie umiarkowanego deficytu, jeśli celem jest dalsze chudnięcie. Każdego dnia należy wypijać przynajmniej jeden zielony koktajl sirtuinowy oraz spożywać 3 pełnowartościowe posiłki stałe, składające się głównie z produktów bogatych w polifenole. Twórcy diety zalecają, by ostatni posiłek w ciągu dnia spożywać przed godziną 19:00. W tym etapie do diety można włączyć większą różnorodność potraw, nadal koncentrując się na „zielonych” składnikach i chudym białku.

Po zakończeniu 3-tygodniowego programu (faz 1 i 2) dieta SIRT przechodzi płynnie w etap utrzymania. Nie jest to formalnie wyodrębniona trzecia faza o ograniczonym czasie trwania, lecz raczej długofalowe zalecenie żywieniowe. Osoba, która chce utrzymać efekty, powinna na stałe wprowadzić do swojej codziennej diety jak najwięcej produktów sirtuinowych. Autorzy sugerują kontynuowanie nawyku picia przynajmniej jednego zielonego koktajlu dziennie oraz regularne spożywanie porcji warzyw, owoców, orzechów i innych „sirtfoods” przy jednoczesnym unikaniu żywności przetworzonej. W praktyce końcowy model odżywiania przypomina zdrową dietę śródziemnomorską lub roślinną z elementami diety śródpostnej, kładąc nacisk na jakość produktów zamiast liczenia kalorii.

Produkty zalecane w diecie SIRT

Dieta SIRT jest bogata przede wszystkim w żywność pochodzenia roślinnego, zawierającą duże ilości polifenoli i antyoksydantów. Poniżej znajduje się lista najważniejszych produktów zalecanych (tzw. sirtfoods), które warto regularnie uwzględniać w menu podczas stosowania tej diety:

  • Zielone warzywa liściaste: szpinak, jarmuż, rukola, sałata, kapusta włoska oraz świeże zioła (np. natka pietruszki, kolendra, lubczyk).
  • Inne warzywa: seler naciowy, czerwona cebula, czerwona cykoria (radicchio), kapary, czosnek.
  • Owoce: szczególnie jagodowe (truskawki, borówki, maliny, jagody) oraz owoce cytrusowe (pomarańcze, grejpfruty, cytryny), a ponadto jabłka, gruszki, granaty i daktyle (zwłaszcza odmiany medjool).
  • Rośliny strączkowe i produkty sojowe: soja, tofu, soczewica, ciecierzyca, fasola.
  • Pełnoziarniste zboża: przede wszystkim gryka (kasza gryczana, mąka gryczana), ale także komosa ryżowa, jęczmień, żyto oraz pełnoziarnista pszenica i otręby.
  • Orzechy i nasiona: orzechy włoskie (szczególnie polecane ze względu na wysoką zawartość polifenoli), migdały, orzechy pekan, oraz nasiona chia i siemię lniane.
  • Przyprawy i zioła: kurkuma, curry, imbir, oregano, tymianek oraz chili. Zawierają one związki przeciwzapalne i antyoksydacyjne wspomagające aktywację sirtuin.
  • Napoje bogate w polifenole: zielona herbata (szczególnie matcha, bogata w katechiny), prawdziwa kawa (bez cukru i śmietanki) – oba napoje dostarczają przeciwutleniaczy i są dozwolone, a nawet zalecane na diecie SIRT.
  • Kakao i ciemna czekolada: gorzkie kakao i czekolada o zawartości kakao minimum 85%. Ziarna kakao są jednym z najlepszych źródeł polifenoli, dlatego w umiarkowanych ilościach deser z gorzkiej czekolady jest mile widziany.
  • Oliwa z oliwek extra virgin: wysokiej jakości oliwa stanowi bogate źródło jednonienasyconych kwasów tłuszczowych oraz polifenoli. Jest podstawowym tłuszczem zalecanym do przygotowywania posiłków na diecie sirtuinowej.
  • Czerwone wino: według twórców diety, lampka czerwonego wina od czasu do czasu (najlepiej do posiłku) jest dopuszczalna. Czerwone wino zawiera resweratrol – związek aktywujący sirtuiny. Należy jednak zachować umiar ze względu na kalorie i zawartość alkoholu.

W literaturze na temat diety SIRT wyróżnia się tzw. „Top 20” produktów sirtuinowych, czyli dwadzieścia najbogatszych w polifenole pokarmów o udowodnionym korzystnym wpływie. Do tej listy należą m.in. papryczki chili, jarmuż, rukola, natka pietruszki, kapary, seler naciowy, czerwona cebula, soja, truskawki, orzechy włoskie, kurkuma, czosnek, oliwa z oliwek, kakao, kawa, zielona herbata, czerwone wino, gryka, daktyle oraz czerwona cykoria. Ich regularne spożywanie ma zapewnić największe korzyści związane z aktywacją szlaku sirtuin.

Produkty do unikania w diecie SIRT

Choć dieta sirtuinowa jest dietą „inkluzywną” – koncentruje się na dodawaniu korzystnych produktów – to jednocześnie zaleca ograniczenie lub eliminację żywności uznawanej za niezdrową i sprzyjającą przybieraniu na wadze. W praktyce zalecenia te pokrywają się z ogólnymi zasadami zdrowego żywienia. Oto główne produkty i nawyki, których należy unikać podczas stosowania diety SIRT:

  • Cukier i słodycze: wyklucza się dodatek cukru, słodkie przekąski, ciastka, wyroby cukiernicze, czekolady mleczne itp. Nadmiar cukru dostarcza pustych kalorii i sprzyja stanom zapalnym, co działa przeciwstawnie do celów diety.
  • Produkty z białej mąki: jasne pieczywo pszenne, bułki, drożdżówki, biały makaron oraz wszelkie wypieki z oczyszczonej mąki są niewskazane. Zamiast nich należy wybierać pełnoziarniste odpowiedniki (np. pieczywo razowe, makaron pełnoziarnisty lub gryczany).
  • Żywność wysokoprzetworzona: fast-foody, słone przekąski (chipsy, paluszki, krakersy), dania typu instant, potrawy smażone w głębokim tłuszczu oraz gotowe dania pakowane zawierające konserwanty i nadmiar soli. Tego typu jedzenie jest ubogie w wartości odżywcze, za to bogate w kalorie, sól i niezdrowe tłuszcze trans.
  • Napoje słodzone: wszelkie napoje gazowane dosładzane cukrem lub syropem (cola, oranżady itp.), słodzone soki owocowe, energetyki, a także nadmiar soków 100% (lepiej zastąpić je świeżymi owocami i wodą). Zamiast tego w diecie SIRT należy pić wodę, herbaty ziołowe, zieloną herbatę czy czarną kawę bez cukru.
  • Nadmierna ilość soli: choć sól kuchenna nie jest całkowicie zabroniona, zaleca się jej umiarkowane użycie. Unikanie dosalania potraw i rezygnacja z produktów bardzo słonych (słone paluszki, chipsy, dania z proszku) pomaga zachować równowagę elektrolitową i ograniczyć zatrzymywanie wody w organizmie.

Podsumowując, dieta SIRT eliminuje typowe „puste kalorie” oraz niezdrowe tłuszcze na rzecz naturalnej, nieprzetworzonej żywności. Dzięki temu organizm ma otrzymywać głównie wartościowe składniki odżywcze wspierające proces odchudzania i poprawę ogólnego stanu zdrowia.

Dla kogo jest dieta SIRT?

Dieta SIRT jest przeznaczona przede wszystkim dla osób dorosłych, które pragną zredukować masę ciała i poprawić jakość swojego jadłospisu poprzez zwiększenie udziału warzyw, owoców i innych naturalnych produktów. Ze względu na dość rygorystyczny początek, najlepiej sprawdzi się u osób zdrowych, bez poważnych chorób metabolicznych, które są w stanie przez pierwszych kilka dni stosować dietę niskokaloryczną. Dobrze, jeśli ktoś już lubi warzywa i zielone koktajle – wówczas wprowadzenie diety SIRT będzie łatwiejsze i mniej szokujące dla organizmu oraz nawyków żywieniowych.

Ten model żywienia może zainteresować osoby, które szukają stosunkowo szybkich efektów odchudzających połączonych z rzekomymi dodatkowymi korzyściami zdrowotnymi (takimi jak działanie anti-aging czy poprawa parametrów metabolicznych). Warto jednak zaznaczyć, że dieta SIRT nie jest cudownym rozwiązaniem dla każdego. Wymaga starannego planowania posiłków, regularnych zakupów świeżych produktów i pewnej dyscypliny, zwłaszcza przy przygotowywaniu codziennie świeżych koktajli i dań bogatych w polifenole. Osoby zabiegane, nieprzepadające za gotowaniem lub te, które preferują bardziej spontaniczne jedzenie, mogą mieć trudności z utrzymaniem reżimu diety SIRT.

Są też grupy osób, którym diety tak restrykcyjne jak SIRT zdecydowanie się nie zaleca. Należą do nich kobiety w ciąży i karmiące piersią, dzieci i młodzież w fazie wzrostu, a także osoby starsze, schorowane lub z zaburzeniami odżywiania. U tych grup intensywne ograniczanie kalorii i eksperymenty z nietypowymi modelami odżywiania mogą być niebezpieczne. Jeśli ktoś cierpi na choroby przewlekłe (np. cukrzycę, niewydolność nerek, choroby wątroby), przed rozpoczęciem diety sirtuinowej konieczna jest konsultacja z lekarzem lub dietetykiem. W praktyce dieta SIRT może być stosowana przez osoby zdrowe, chcące zrzucić kilka kilogramów i poprawić jakość diety, ale zawsze rozsądnie jest dopasować ją do indywidualnych potrzeb i upewnić się, że dostarcza wszystkich niezbędnych składników odżywczych.

Czy dieta SIRT wpływa na odchudzanie?

Zamierzeniem twórców diety SIRT było opracowanie programu, który przyspieszy spalanie tkanki tłuszczowej – stąd restrykcje kaloryczne i szczególny dobór produktów. W praktyce stosowanie diety sirtuinowej rzeczywiście prowadzi do utraty masy ciała, zwłaszcza w jej początkowym etapie. Drastyczne ograniczenie kalorii do ~1000 kcal przez pierwsze 3 dni może skutkować szybką utratą 2-3 kilogramów (głównie wody i glikogenu, ale częściowo także tłuszczu). W pierwszym tygodniu wiele osób obserwuje wyraźny spadek wagi – około 3-5 kg – co bywa motywujące. Należy jednak mieć świadomość, że tak szybkie tempo chudnięcia nie pochodzi wyłącznie ze spalania tłuszczu i nie jest trwałe bez dalszych zmian stylu życia.

W kolejnych tygodniach, gdy dieta jest już mniej restrykcyjna kalorycznie (1500 kcal, a potem brak ścisłego limitu), utrata masy ciała zwykle zwalnia. Można spodziewać się chudnięcia rzędu 0,5–1 kg na tydzień, co jest bardziej zrównoważonym tempem. Wpływ na odchudzanie wynika tu przede wszystkim z utrzymywania ujemnego bilansu kalorycznego (spożywania mniej kalorii niż wynosi zapotrzebowanie) oraz wysokiej jakości diety – bogactwa błonnika, białka roślinnego i przeciwutleniaczy. Te czynniki sprzyjają uczuciu sytości, regulacji poziomu cukru we krwi i sprawniejszemu metabolizmowi, co faktycznie może pomagać w gubieniu kilogramów.

Pojawia się pytanie, czy samo zwiększone spożycie „sirtfoods” ma specjalny, dodatkowy efekt odchudzający poza ogólnym efektem zdrowej diety. Na razie brakuje jednoznacznych dowodów naukowych potwierdzających, że polifenole z tych produktów w istotny sposób przyspieszają spadek wagi u ludzi. Większość badań nad sirtuinami oraz ich aktywatorami przeprowadzono dotąd na modelach zwierzęcych (np. u myszy). Chociaż wyniki są obiecujące – sugerują m.in. poprawę wrażliwości na insulinę, obniżenie stanu zapalnego i ochronę przed efektem jo-jo – u ludzi jak dotąd nie potwierdzono jednoznacznie takiego działania. Z pewnością dieta bogata w warzywa i owoce jest korzystna dla zdrowia i figury, ale trudno rozstrzygnąć, ile w efektach diety SIRT jest zasługą magicznego „włączenia” sirtuin, a ile po prostu rezultatem lepszego odżywiania i kontroli kalorii.

Z perspektywy dietetyki klinicznej dieta SIRT budzi mieszane opinie. Jej mocną stroną jest nacisk na naturalne produkty roślinne – co do zasady zgodne z zasadami zdrowego żywienia. Osoby, które wcześniej jadły dużo żywności przetworzonej, przechodząc na dietę SIRT nagle zaczynają spożywać o wiele więcej warzyw, co z pewnością poprawia ich profil żywieniowy (więcej witamin, minerałów, błonnika). Dodatkowo obecność polifenoli z roślin może przynosić korzyści zdrowotne, takie jak redukcja stresu oksydacyjnego i niższe ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Jednak należy pamiętać, że pierwszy etap diety jest bardzo restrykcyjny i potencjalnie niesie ze sobą skutki uboczne: osłabienie, bóle głowy, rozdrażnienie, a przy dłuższym stosowaniu nawet niedobory pokarmowe. Dieta ta, skupiając się na szybkiej utracie wagi, nie uczy jednocześnie długotrwałych nawyków – istnieje ryzyko, że po powrocie do „normalnego” jedzenia waga wróci (efekt jo-jo), jeśli ktoś nie utrzyma zdrowych przyzwyczajeń.

Podsumowując, dieta SIRT może wpływać na odchudzanie pozytywnie w krótkim okresie dzięki restrykcjom kalorycznym i wysokiej jakości posiłkom. Nie jest to jednak jedyna ani magiczna droga do szczupłej sylwetki. Bardziej zrównoważonym podejściem – zalecanym przez większość dietetyków – jest trwała zmiana nawyków żywieniowych na zdrowsze (także obfitujące w warzywa i inne „sirtfoods”), ale bez tak drastycznych etapów początkowych. Niemniej, dla zmotywowanych, zdrowych osób dieta SIRT może być ciekawym impulsem do zmian i przynieść krótkoterminowe efekty w postaci spadku masy ciała oraz lepszego samopoczucia.

Przykładowy jadłospis w diecie SIRT – przepisy na 3 dni

Poniżej przedstawiono przykładowy jadłospis diety SIRT na trzy kolejne dni. Zawiera on posiłki bogate w zalecane produkty sirtuinowe, w tym codzienny zielony koktajl oraz dania oparte na warzywach, owocach, pełnych ziarnach i chudym białku. Każdy dzień dostarcza około 1400–1600 kcal, co pozwala utrzymać umiarkowany deficyt energetyczny sprzyjający odchudzaniu, jednocześnie dostarczając ważnych składników odżywczych:

Dzień 1:

  • Śniadanie: Zielony koktajl SIRT z jarmużu, rukoli, zielonego jabłka, soku z cytryny, świeżego imbiru i sproszkowanej herbaty matcha. Taki koktajl jest bogaty w antyoksydanty i stanowi energetyczny początek dnia przy minimalnej kaloryczności.
  • Obiad: Sałatka z rukoli i szpinaku z dodatkiem grillowanego tofu, pomidorków koktajlowych, czerwonej cebuli oraz winegretu na bazie oliwy z oliwek extra virgin i soku z cytryny. To lekki, ale sycący posiłek dostarczający białka roślinnego i wielu witamin.
  • Przekąska: Garść orzechów włoskich oraz filiżanka zielonej herbaty. Orzechy dostarczają zdrowych tłuszczów i polifenoli, a herbata pomaga nawodnić organizm i dodatkowo pobudza sirtuiny.
  • Kolacja: Zupa krem z zielonej soczewicy i warzyw (marchew, seler naciowy, cebula) doprawiona kurkumą i czosnkiem. Taka kolacja rozgrzewa, dostarcza białka roślinnego, błonnika oraz cennych przypraw przeciwzapalnych.

Dzień 2:

  • Śniadanie: Owsianka na mleku roślinnym (np. migdałowym) z tartym zielonym jabłkiem, cynamonem i łyżeczką kakao, posypana posiekanymi truskawkami i kilkoma orzechami. To pożywne śniadanie bogate w błonnik, polifenole (z kakao, truskawek, jabłka) oraz zdrowe tłuszcze z orzechów.
  • Drugie śniadanie (koktajl): Zielony koktajl sirtuinowy podobny do tego z Dnia 1 (jarmuż, rukola, matcha, cytryna, imbir, zielone jabłko). Można go wypić jako przekąskę przedpołudniową dla podtrzymania uczucia sytości i dostarczenia kolejnej porcji antyoksydantów.
  • Obiad: Kasza gryczana z warzywami i indykiem: porcja ugotowanej kaszy gryczanej podana z duszonymi warzywami (papryka, cukinia, cebula) i pieczoną piersią z indyka marynowaną w kurkumie, pieprzu cayenne i odrobinie sosu sojowego. Danie dostarcza pełnowartościowego białka zwierzęcego, błonnika z kaszy oraz polifenoli z przypraw i warzyw.
  • Kolacja: Pieczony łosoś (ok. 100 g) podany z salsą z pomidorów i kaparów oraz sałatką z rukoli. Do tego porcja gotowanych brokułów skropionych oliwą. Taki posiłek jest bogaty w białko, kwasy tłuszczowe omega-3, a kapary i oliwa dostarczają aktywatorów sirtuin. Opcjonalnie można wypić do kolacji lampkę czerwonego wina wytrawnego.

Dzień 3:

  • Śniadanie: Zielony koktajl SIRT na bazie szpinaku, banana, garści borówek, matchy i mleka sojowego. Ten koktajl jest nieco bardziej sycący (dzięki bananowi i mleku roślinnemu), dostarcza białka sojowego, potasu oraz oczywiście polifenoli z jagód i herbaty matcha.
  • Obiad: Aromatyczne curry z ciecierzycy i warzyw: duszona ciecierzyca z pomidorami, szpinakiem, czosnkiem i solidną porcją przypraw (kurkuma, imbir, chili). Podane z niewielką porcją komosy ryżowej. Danie to jest bogate w białko roślinne, błonnik oraz zioła stymulujące metabolizm.
  • Przekąska: Kilka kostek gorzkiej czekolady (min. 85% kakao) i kubek czarnej kawy bez cukru. Ta mała przyjemność dostarcza polifenoli z kakao i kofeiny, wpisując się w założenia diety bez nadmiernego obciążenia kaloriami.
  • Kolacja: Sałatka z jarmużem: liście jarmużu wymieszane z plasterkami grillowanego kurczaka (ok. 100 g), plasterkami pomarańczy, orzechami pekan i dressingiem balsamicznym. To lekkostrawny posiłek pełen witamin (zwłaszcza witaminy C z pomarańczy), antyoksydantów z jarmużu oraz chudego białka z kurczaka, który syci na noc nie obciążając żołądka.

Oczywiście powyższy jadłospis można modyfikować według własnych preferencji, trzymając się jednak głównych zasad diety SIRT. Ważne jest, by codziennie pojawiła się porcja zielonego koktajlu lub zielonej herbaty, duża ilość warzyw i przynajmniej kilka produktów z listy „sirtfoods”. Tak skomponowana dieta dostarczy organizmowi mnóstwo witamin i antyoksydantów, jednocześnie wspomagając redukcję masy ciała w zdrowy sposób.

owoce

Przejdź na Szczęśliwy
Sposób Żywienia!