Główne założenia diety nerkowej
Istnieje kilka najważniejszych zasad, na których opiera się dieta nerkowa. Jej specyfika polega na ograniczeniu niektórych składników odżywczych i dbałości o właściwą kompozycję posiłków. Poniżej przedstawiono najważniejsze założenia takiej diety:
- Ograniczenie białka: Nerki usuwają z organizmu produkty rozpadu białek, dlatego w diecie nerkowej zmniejsza się podaż białka, aby nie obciążać niepotrzebnie filtracji. Zalecana dzienna ilość białka wynosi zwykle około 0,6–0,8 g na kilogram masy ciała (w zaawansowanej niewydolności nerek):. Białko powinno pochodzić głównie z wartościowych źródeł, takich jak chude mięso, ryby czy białka jaj, przy jednoczesnym ograniczeniu produktów wysokobiałkowych, np. roślin strączkowych.
- Kontrola sodu (soli): Nadmiar sodu przyczynia się do nadciśnienia i zatrzymywania wody, co jest szczególnie niebezpieczne przy chorych nerkach. Dieta nerkowa wyklucza dodawanie soli kuchennej do potraw i eliminuje żywność o wysokiej zawartości soli (konserwy, wędzonki, kiszonki, słone przekąski itp.):. Zamiast soli do przyprawiania używa się ziół oraz naturalnych dodatków smakowych, jak sok z cytryny czy czosnek:. Nie wolno także używać gotowych bulionów czy kostek rosołowych. Warto też zmniejszyć spożycie konserw, marynat, wędlin, produktów wędzonych, przekąsek typu chipsy, kiszonek i serów żółtych. Sól kuchenną należy zastąpić bezpiecznymi zamiennikami, np. sokiem z cytryny, suszonym czosnkiem, koperkiem czy majerankiem.
- Ograniczenie potasu: Uszkodzone nerki mają trudności z usuwaniem nadmiaru potasu, a zbyt wysokie stężenie tego pierwiastka we krwi może zaburzać pracę serca. Dlatego w diecie nerkowej zwraca się uwagę na zmniejszenie spożycia potasu – unika się produktów wyjątkowo bogatych w ten składnik, takich jak banany, pomidory, ziemniaki, awokado czy suszone owoce. Warzywa zawierające dużo potasu (np. ziemniaki, marchew, buraki) często przygotowuje się w specjalny sposób – obierając, gotując w dużej ilości wody i odlewając wywar – by zredukować zawartość potasu.
- Zmniejszenie fosforu: Nadmiar fosforu sprzyja odkładaniu się złogów w organizmie i obniża poziom wapnia we krwi. Dieta nerkowa ogranicza więc produkty bogate w fosfor, do których należą m.in. podroby, sery żółte i pleśniowe, kakao, czekolada, orzechy, nasiona, rośliny strączkowe oraz pełnoziarniste zboża:. Dzięki temu można spowolnić rozwój zaburzeń kostnych i naczyniowych towarzyszących chorobom nerek. Fosfor występuje również w napojach typu cola oraz w wielu wysoko przetworzonych produktach jako dodatek (konserwant w postaci fosforanów) – te także należy wykluczyć.
- Odpowiednia kaloryczność i lekkostrawność: Mimo ograniczenia niektórych składników, dieta powinna dostarczać wystarczającej energii, aby zapobiec niedożywieniu. Zwykle zaleca się około 30–35 kcal na kilogram masy ciała na dobę:, co dla wielu osób oznacza dietę około 2000 kcal. Posiłki powinny być lekkostrawne i spożywane regularnie (4–5 mniejszych posiłków w ciągu dnia):. Rekomendowane techniki kulinarne to gotowanie na parze, duszenie bez dodatku tłuszczu oraz pieczenie w folii lub pergaminie, zamiast smażenia w głębokim tłuszczu:.
- Kontrola płynów: W niektórych przypadkach (zwłaszcza u pacjentów z niewydolnością nerek w zaawansowanym stadium) konieczne bywa także ograniczenie ilości wypijanych płynów. Ogólnie zaleca się unikanie napojów, które mogą szkodzić nerkom lub dostarczać zbędnych kalorii i fosforu – dotyczy to szczególnie napojów gazowanych (cola), mocnej kawy i herbaty, kakao oraz alkoholu:. Najlepszym wyborem jest woda niskozmineralizowana, słaba herbata, kawa zbożowa oraz naturalne soki owocowe (w niewielkiej ilości). Warto ograniczyć ilości spożywanego mleka i przetworów mlecznych.