Czym jest dieta ketogeniczna lecznicza?

Dieta ketogeniczna lecznicza to specjalny model żywienia, który charakteryzuje się bardzo wysoką zawartością tłuszczów, znikomą ilością węglowodanów oraz umiarkowaną podażą białka. Taki rozkład makroskładników prowadzi do wprowadzenia organizmu w stan ketozy – czyli sytuacji, w której jako główne źródło energii wykorzystywane są ciała ketonowe powstające z tłuszczu, a nie glukoza pochodząca z węglowodanów. Dietę ketogeniczną opracowano już na początku XX wieku jako metodę leczenia padaczki u dzieci i do dziś znajduje zastosowanie jako terapia wspomagająca w różnych schorzeniach neurologicznych i metabolicznych. W ostatnich latach zyskała także popularność poza środowiskiem medycznym – wiele osób stosuje jej zasady w celach poprawy zdrowia, samopoczucia czy kontroli masy ciała. Mimo rosnącej popularności należy pamiętać, że lecznicza odmiana diety ketogenicznej jest restrykcyjna i powinna być prowadzona pod okiem specjalistów, zwłaszcza gdy ma służyć celom zdrowotnym.

Główne założenia diety ketogenicznej leczniczej

Najważniejszym założeniem diety ketogenicznej jest drastyczne ograniczenie spożycia węglowodanów przy jednoczesnym znacznym zwiększeniu udziału tłuszczów w diecie. Typowy jadłospis ketogeniczny dostarcza nawet 75–90% dziennej energii z tłuszczów, natomiast węglowodany stanowią zwykle mniej niż 5–10% kalorii (co przekłada się na około 20–50 g węglowodanów na dobę). Resztę energii (około 10–20%) dostarczają białka, których podaż utrzymywana jest na umiarkowanym poziomie – wystarczającym do podtrzymania funkcji organizmu, ale na tyle niskim, by nadmiar białka nie został przekształcony w glukozę (proces glukoneogenezy). Taki rozkład makroskładników powoduje, że organizm przestawia się z wykorzystywania glukozy na czerpanie energii z tłuszczów i produkowanych z nich ciał ketonowych.

Klasyczna odmiana diety ketogenicznej stosowana w celach leczniczych często wykorzystuje proporcję 3:1 lub nawet 4:1 – oznacza to, że na każde 3–4 gramy tłuszczu przypada łącznie tylko 1 gram białek i węglowodanów. Lekarze wykorzystują tak rygorystyczne proporcje głównie w leczeniu padaczki lekoopornej. U dorosłych pacjentów natomiast bardziej popularne są mniej restrykcyjne wersje diety ketogenicznej (np. dieta oparta na olejach MCT lub wariant o nieco wyższej zawartości białka). Niezmiernie ważne jest utrzymanie stanu ketozy, co wymaga unikania przekroczenia indywidualnego limitu węglowodanów. Ważne jest również odpowiednie nawodnienie organizmu oraz uzupełnianie elektrolitów (sodu, potasu, magnezu), ponieważ w początkowym okresie adaptacji do ketozy organizm traci sporo wody i minerałów. Aby zapobiec niedoborom, specjaliści często rekomendują także suplementację witamin (np. z grupy B, witaminy D) oraz dodatkową podaż błonnika (np. z warzyw lub nasion babki płesznik), tak aby dieta była możliwie pełnowartościowa.

Specjaliści uważają stan odżywczej ketozy za bezpieczny dla organizmu, w przeciwieństwie do groźnej kwasicy ketonowej występującej np. u osób z nieleczoną cukrzycą typu 1. Ketoza osiągnięta dietą nie powoduje niebezpiecznego zakwaszenia krwi, a jedynie zmianę źródła paliwa metabolicznego. W efekcie prowadzi to m.in. do stabilizacji poziomu cukru i insuliny we krwi oraz zmniejszenia stanu zapalnego w organizmie. To unikatowe działanie metaboliczne sprawia, że dieta ketogeniczna wykazuje efekt terapeutyczny w niektórych chorobach.

Produkty zalecane w diecie ketogenicznej leczniczej

W diecie ketogenicznej leczniczej zaleca się spożywanie produktów o wysokiej zawartości zdrowych tłuszczów, a zarazem ubogich w węglowodany. Oto główne grupy żywności zgodne z zasadami tej diety:

  • Tłuszcze i oleje: Masło, smalec, olej kokosowy (bogaty w MCT), oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia, olej z awokado, a także tłuste sosy na bazie tych tłuszczów (np. majonez bez dodatku cukru). To podstawowe źródła energii na diecie keto.
  • Mięso i drób: Można spożywać wszystkie rodzaje mięsa, zwłaszcza tłuste kawałki. Warto sięgać po wołowinę (np. antrykot, rostbef), wieprzowinę (karkówka, boczek), jagnięcinę, a także drób ze skórą (kaczka, gęś, kurczak). Mięso dostarcza pełnowartościowego białka oraz tłuszczu.
  • Ryby i owoce morza: Warto wybierać szczególnie tłuste ryby morskie bogate w kwasy omega-3, takie jak łosoś, makrela, śledź, sardynki czy tuńczyk. Dozwolone są też owoce morza (krewetki, małże, kalmary), które dostarczają łatwostrawnego białka i cennych mikroelementów przy niskiej zawartości węglowodanów.
  • Jaja: Jajka są niemal idealnym produktem dla diety ketogenicznej – zawierają dużo tłuszczu i białka, a prawie nie mają węglowodanów. Można je przygotowywać na wiele sposobów (jajecznica, omlet, jajka na twardo, sadzone) i stanowią bazę wielu posiłków keto.
  • Nabiał pełnotłusty: Większość wysokotłuszczowych produktów mlecznych można włączyć do jadłospisu. Należą do nich sery żółte (np. cheddar, gouda, parmezan), sery pleśniowe, mozzarella, tłusty twaróg, śmietana 30% i 36%, masło klarowane, a także pełnotłusty jogurt grecki i kefir naturalny (bez cukru) w umiarkowanych ilościach. Nabiał dostarcza tłuszczu, białka oraz wapnia.
  • Warzywa niskowęglowodanowe: Choć dieta ketogeniczna mocno ogranicza węglowodany, wcale nie trzeba rezygnować z warzyw. Najlepiej wybierać warzywa o minimalnej zawartości skrobi, takie jak: zielone warzywa liściaste (sałata, szpinak, jarmuż, rukola), brokuły, kalafior, cukinia, bakłażan, ogórek, papryka, kapusta, brukselka, szparagi, seler naciowy, grzyby i inne warzywa nieskrobiowe. Dostarczają one błonnika, witamin i minerałów przy niewielkiej ilości węglowodanów.
  • Orzechy i nasiona: Migdały, orzechy włoskie, laskowe, pekan, makadamia, pestki dyni, słonecznika, siemię lniane, nasiona chia – to przykłady orzechów i nasion bogatych w tłuszcze. Spożywane w umiarkowanych porcjach stanowią zdrową przekąskę lub dodatek do posiłków, dostarczając jednocześnie błonnika i minerałów.
  • Awokado i oliwki: Awokado to owoc wyjątkowo bogaty w tłuszcze jednonienasycone, a ubogi w węglowodany – doskonale pasuje do diety keto (np. jako dodatek do sałatek, pasta guacamole). Oliwki oraz olej z oliwek także stanowią wartościowe źródło tłuszczu i można je spożywać bez obaw o wyjście z ketozy.
  • Przyprawy i dodatki: Większość przypraw, świeżych ziół oraz dodatków takich jak ocet, sok z cytryny (w małych ilościach), czosnek czy imbir można stosować do doprawiania potraw ketogenicznych. Ważne, by unikać gotowych mieszanek z dodatkiem cukru lub panierki z mąki. Można również używać naturalnych słodzików bezkalorycznych (np. stewia, erytrytol) do słodzenia deserów lub napojów – choć w klasycznej diecie leczniczej zwykle się ich nie nadużywa.

Produkty do unikania w diecie ketogenicznej leczniczej

Przestrzegając leczniczej diety ketogenicznej należy wyeliminować lub mocno ograniczyć produkty, które dostarczają znacznej ilości cukrów lub skrobi. Oto lista produktów, których należy unikać:

  • Cukier i słodycze: Wszelkiego rodzaju cukier (biały, brązowy, trzcinowy) oraz produkty go zawierające należy całkowicie wykluczyć z jadłospisu. Oznacza to rezygnację ze słodyczy, ciast, ciastek, lodów, czekolady mlecznej, cukierków, dżemów, miodu i innych słodkich przekąsek. Nawet niewielkie ilości cukru mogą wytrącić organizm ze stanu ketozy.
  • Zboża i produkty mączne: Produkty zbożowe bogate w węglowodany nie mieszczą się w zasadach diety keto. Należy wykluczyć pieczywo (chleb pszenny, żytny, bułki), makarony, kasze, ryż, płatki zbożowe, tortille, naleśniki z mąki pszennej itp. Zamiast tradycyjnej mąki w przepisach stosuje się ewentualnie mąki niskowęglowodanowe (migdałowa, kokosowa), jednak typowe wypieki zbożowe i tak nie wchodzą w grę.
  • Warzywa skrobiowe: Należy unikać warzyw o wysokiej zawartości skrobi i cukrów. Do tej grupy należą ziemniaki, bataty, maniok, kukurydza, groszek, buraki, pasternak oraz warzywa korzeniowe w większych ilościach (marchew, pietruszka, seler korzeniowy). Zamiast nich w diecie pojawiają się zamienniki o niższej zawartości węglowodanów (np. puree z kalafiora zamiast ziemniaków).
  • Owoce słodkie: Większość owoców, zwłaszcza tych bardzo słodkich, nie pasuje do diety ketogenicznej ze względu na wysoką zawartość cukrów prostych. Należy wykluczyć m.in. banany, winogrona, mango, ananasy, jabłka, gruszki, pomarańcze i oczywiście wszelkie słodzone soki owocowe. W niewielkich ilościach dopuszczalne są jedynie owoce jagodowe (maliny, truskawki, jagody, borówki) ze względu na niższą zawartość cukru – i to najlepiej okazjonalnie.
  • Rośliny strączkowe: Fasola, groch, soczewica, ciecierzyca oraz produkty z nich (np. hummus) zawierają dużo węglowodanów skrobiowych, dlatego należy je wyeliminować na diecie keto. Dodatkowo strączki mogą powodować wzdęcia, co przy zmianie diety na wysokotłuszczową bywa problematyczne.
  • Napoje wysokowęglowodanowe: Wszelkie słodzone napoje należy odstawić – dotyczy to napojów gazowanych, słodzonych soków, nektarów, napojów izotonicznych z cukrem, słodzonych kaw (typu latte z syropem) i herbat mrożonych. Należy również unikać picia piwa (zawiera dużo cukrów z słodu) oraz słodkich alkoholi i likierów. Jeśli chodzi o alkohol, ewentualnie można pozwolić sobie na niewielką ilość wytrawnego wina lub czystego wysokoprocentowego alkoholu (wódka, whisky) bez dodatków – jednak w kontekście diety leczniczej najlepiej całkowicie zrezygnować z alkoholu.
  • Produkty „light” o obniżonej zawartości tłuszczu: Paradoksalnie, na diecie ketogenicznej nie zaleca się chudych produktów mlecznych ani „odtłuszczonych” wyrobów typu light, gdyż często mają one więcej cukru lub zagęstników. Nie należy spożywać odtłuszczonego mleka, jogurtów 0%, chudego twarogu, „lekkich” serków i innych produktów „fit” z obniżonym tłuszczem – zwykle zawierają one zbyt dużo węglowodanów lub zbyt mało tłuszczu, aby utrzymać ketozę.
  • Żywność wysokoprzetworzona i fast food: Dania typu fast food absolutnie nie wchodzą w grę ze względu na obecność bułek, panierki, ziemniaków i ogólnie bardzo dużą zawartość węglowodanów. Trzeba wyeliminować takie potrawy jak klasyczne hamburgery w bułce, hot-dogi, pizza na tradycyjnym cieście, panierowane kawałki kurczaka, frytki itp. Należy także unikać chipsów, krakersów, precli, popcornu i słonych przekąsek z mąki. Ponadto wysoko przetworzone produkty często zawierają niezdrowe tłuszcze trans i sztuczne dodatki, których warto unikać, szczególnie w diecie leczniczej nastawionej na poprawę zdrowia.

Dla kogo jest dieta ketogeniczna lecznicza?

Jej twórcy opracowali ten model żywienia z myślą o konkretnych schorzeniach neurologicznych. Najbardziej znanym zastosowaniem jest terapia padaczki lekoopornej u dzieci – już od lat 20. XX wieku zauważono, że przejście mózgu na zasilanie ciałami ketonowymi potrafi znacząco zmniejszyć częstotliwość i nasilenie napadów padaczkowych. Obecnie lekarze stosują dietę keto również w innych rzadkich chorobach metabolicznych, takich jak deficyt transportera glukozy (GLUT-1) czy deficyt dehydrogenazy pirogronianowej – w tych przypadkach organizm nie potrafi korzystać z glukozy w pełni, więc dostarczenie energii w postaci ketonów stanowi formę leczenia. Poza padaczką, lekarze i naukowcy badają efekty diety ketogenicznej w szeregu schorzeń układu nerwowego. Pojawiają się doniesienia o poprawie stanu pacjentów z chorobami neurodegeneracyjnymi (np. choroba Alzheimera, choroba Parkinsona), w niektórych zaburzeniach rozwojowych (autyzm) czy nawet w przypadku migren i stwardnienia rozsianego. Trzeba jednak podkreślić, że w tych zastosowaniach dieta ketogeniczna jest wciąż na etapie badań i powinna być traktowana jako uzupełnienie standardowych metod leczenia, a nie ich zamiennik.

Dieta ketogeniczna lecznicza znajduje zastosowanie nie tylko w chorobach układu nerwowego. Coraz częściej służy także jako wsparcie terapii w insulinooporności i cukrzycy typu 2, gdzie ograniczenie węglowodanów pomaga ustabilizować poziom cukru we krwi i poprawić wrażliwość tkanek na insulinę. Niektórzy pacjenci z zespołem metabolicznym lub otyłością również odnoszą korzyści z kontrolowanego stosowania diety keto – następuje u nich redukcja masy ciała i poprawa parametrów metabolicznych. Dieta keto bywa też przedmiotem badań w kontekście zespołu policystycznych jajników (PCOS), ponieważ wpływ na gospodarkę insulinową i hormonalną może łagodzić objawy tego schorzenia. Dodatkowo trwają badania nad zastosowaniem diety ketogenicznej jako wsparcia tradycyjnej terapii onkologicznej (np. w niektórych nowotworach mózgu lub jako element poprawy efektywności chemio- i radioterapii), choć wyniki na tym polu nie są jednoznaczne.

Warto zaznaczyć, że dieta ketogeniczna – zwłaszcza w restrykcyjnej, leczniczej odmianie – nie jest przeznaczona dla każdego. Istnieją wyraźne przeciwwskazania do jej stosowania. Osoby cierpiące na ciężkie choroby wątroby lub trzustki nie powinny podejmować diety keto, ponieważ metabolizm tłuszczów w takich przypadkach jest zaburzony. Również poważne choroby nerek stanowią przeciwwskazanie, gdyż dieta może dodatkowo obciążać nerki i sprzyjać np. powstawaniu kamieni. Dieta keto nie jest odpowiednia dla osób z zaburzeniami odżywiania (anoreksja, bulimia), a także dla kobiet w ciąży i karmiących piersią – w tych okresach specjaliści nie zalecają stosowania żadnych diet eliminacyjnych ze względu na potrzebę pełnowartościowego odżywiania. Ostrożność muszą zachować także diabetycy typu 1 oraz osoby przyjmujące leki na cukrzycę – przejście na keto wymaga w ich przypadku ścisłego nadzoru lekarskiego i dostosowania dawek insuliny. Zawsze przed rozpoczęciem diety ketogenicznej w celach leczniczych należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym lub dietetykiem klinicznym. Specjalista oceni, czy istnieją wskazania do takiej terapii i pomoże bezpiecznie przeprowadzić pacjenta przez proces adaptacji do ketozy.

Czy dieta ketogeniczna lecznicza wpływa na odchudzanie?

Wiele osób zastanawia się, czy stosowanie diety ketogenicznej przekłada się na utratę masy ciała. Rzeczywiście, model żywienia oparty na bardzo niskiej podaży węglowodanów i wysokim tłuszczu często skutkuje redukcją wagi. Dzieje się tak z kilku powodów. Po pierwsze, w początkowej fazie następuje szybka utrata wody z organizmu – glikogen (cukier zapasowy) zgromadzony w mięśniach i wątrobie ulega wyczerpaniu, a wraz z nim organizm traci wodę, co może dać wrażenie szybkiego spadku wagi. Następnie, gdy organizm przestawi się na spalanie tłuszczu, zaczyna czerpać energię z zapasów tkanki tłuszczowej, co prowadzi do ubytku tłuszczu w ciele. Po drugie, dieta ketogeniczna ma działanie zmniejszające apetyt – tłuste i białkowe posiłki są bardziej sycące niż posiłki bogate w cukry, a stabilny poziom glukozy we krwi redukuje uczucie głodu i napady apetytu. W efekcie wiele osób na keto spontanicznie spożywa mniej kalorii, co naturalnie sprzyja chudnięciu. Dodatkowo niski poziom insuliny sprzyja uruchamianiu zmagazynowanych rezerw tłuszczowych jako paliwa.

Trzeba jednak pamiętać, że celem diety ketogenicznej leczniczej nie jest odchudzanie samo w sobie. Utrata masy ciała bywa tutaj korzystnym efektem ubocznym, ale sama dieta jest bardzo wymagająca i restrykcyjna. Nie jest to typowa „dieta cud” na szybkie schudnięcie dla każdego. Aby tracić tkankę tłuszczową, nadal konieczny jest pewien deficyt kaloryczny – jeśli ktoś na diecie keto będzie przyjmować nadmiar kalorii (np. spożywając zbyt duże ilości tłustych potraw), waga może nie spadać. Co więcej, długotrwałe stosowanie diety ketogenicznej niesie ze sobą potencjalne skutki uboczne, takie jak podwyższenie poziomu „złego” cholesterolu LDL u niektórych osób czy zwiększone ryzyko tworzenia kamieni nerkowych. Specjaliści odradzają zatem wykorzystywanie tej diety wyłącznie jako metody odchudzającej, o ile nie ma ku temu wyraźnych wskazań medycznych. Osoby z nadwagą lub otyłością mogą oczywiście spróbować diety keto w celu redukcji masy ciała, ale powinno się to odbywać pod opieką lekarza lub dietetyka, który zadba o bezpieczeństwo i prawidłowe zbilansowanie jadłospisu. Ważne jest również właściwe „wychodzenie” z diety – nagły powrót do dawnych nawyków żywieniowych bogatych w węglowodany po zakończeniu keto może skutkować efektem jo-jo. Podsumowując, lecznicza dieta ketogeniczna może wspierać odchudzanie, ale należy podchodzić do tego procesu z rozwagą i dbać o monitorowanie stanu zdrowia.

Przykładowy jadłospis w diecie ketogenicznej leczniczej – przepisy na 3 dni

Nawet przy wielu ograniczeniach dieta ketogeniczna może być smaczna i sycąca. Poniżej przedstawiamy przykładowy jadłospis na trzy dni, który pokazuje, jak mogą wyglądać posiłki w diecie ketogenicznej leczniczej. Każdy dzień obejmuje trzy główne posiłki: śniadanie, obiad i kolację. Dania bazują na dozwolonych produktach – są bogate w tłuszcz i zawierają minimalne ilości węglowodanów.

Dzień 1

  • Śniadanie: Jajecznica na maśle ze szpinakiem i pokruszonym serem feta. Przygotowana z 2–3 jajek, podsmażonego na maśle liścia szpinaku i dodatku sera feta, doprawiona solą oraz pieprzem. Do picia filiżanka czarnej kawy (opcjonalnie z dodatkiem odrobiny mleka kokosowego zamiast zwykłego).
  • Obiad: Grillowany łosoś z brokułami i masłem ziołowym. Filet z łososia doprawiony ziołami i usmażony na patelni grillowej (lub upieczony w piekarniku). Podany z różyczkami brokułów ugotowanymi al dente, polanymi roztopionym masłem wymieszanym z posiekaną natką pietruszki, czosnkiem i sokiem z cytryny. Porcja skropiona dodatkowo oliwą z oliwek dla zwiększenia zawartości tłuszczu.
  • Kolacja: Pieczone udko z kurczaka ze skórą z puree z kalafiora. Udko kurczaka zamarynowane w oliwie, czosnku i ziołach, następnie upieczone na złoto (skóra powinna być chrupiąca). Podane z puree z kalafiora (ugotowany kalafior zblendowany z masłem i śmietaną, doprawiony solą, pieprzem i gałką muszkatołową) posypanym posiekanym koperkiem. Taka kolacja jest sycąca, dostarcza dużo tłuszczu i białka, a jednocześnie zawiera śladowe ilości węglowodanów.

Dzień 2

  • Śniadanie: Omlet na maśle klarowanym z szynką, pieczarkami i żółtym serem. Przygotowany z 2 jajek, plastrów dobrej jakości szynki wieprzowej, podsmażonych pieczarek i garści tartego sera (np. cheddar lub gouda). Omlet jest smażony na klarowanym maśle, co dodaje zdrowych tłuszczów. Danie doprawione solą, pieprzem i szczypiorkiem.
  • Obiad: Kotlety schabowe bez panierki z mizerią. Plastry schabu przyprawione i usmażone na klarowanym maśle (bez tradycyjnej panierki z bułki, dzięki czemu potrawa nie zawiera węglowodanów z mąki). Serwowane z porcją mizerii – sałatki z ogórka pokrojonego w plasterki, wymieszanego z gęstą śmietaną (lub jogurtem greckim), koperkiem, solą i pieprzem. Taki posiłek dostarcza dużo tłuszczu (z mięsa, masła i śmietany), umiarkowaną ilość białka i niemal zero węglowodanów.
  • Kolacja: Sałatka keto z awokado, jajkiem i boczkiem. Miska miksu sałat (np. rukola, roszponka) polana dressingiem z oliwy z oliwek i majonezu. Na sałatach ułożone pół awokado pokrojone w plastry, 2 jajka ugotowane na twardo w cząstkach oraz kilka chrupiących plasterków boczku smażonego na patelni. Całość posypana pokruszonym serem pleśniowym (opcjonalnie) i doprawiona pieprzem. Taka sałatka jest lekkostrawna, ale bogata w tłuszcze i składniki odżywcze.

Dzień 3

  • Śniadanie: Kremowy jogurt keto z orzechami. Porcja naturalnego jogurtu greckiego (pełnotłustego) wymieszana z 2 łyżkami posiekanych orzechów włoskich i migdałów, łyżką niesłodzonych wiórków kokosowych oraz odrobiną stewii lub erytrytolu do smaku (opcjonalnie). Na wierzch dodanych kilka sztuk jagód lub malin dla przełamania smaku (mała ilość, aby nie przekroczyć dziennego limitu węglowodanów). Taki posiłek dostarcza tłuszczu z nabiału, orzechów i kokosa, a jednocześnie zaspokaja ochotę na coś „mlecznego” i chrupiącego.
  • Obiad: Gulasz wołowy z warzywami i „ryżem” z kalafiora. Kawałki tłustej wołowiny (np. karkówka lub łopatka) duszone powoli na maśle klarowanym z dodatkiem cebuli i czosnku. Podczas duszenia dodane pokrojone warzywa niskowęglowodanowe: cukinia, papryka, pieczarki – dla smaku i błonnika. Gulasz doprawiony liściem laurowym, zielem angielskim, papryką i ziołami prowansalskimi, gotowany aż mięso będzie miękkie, a sos naturalnie się zredukuje (bez zagęszczania mąką). Podany z „ryżem” z kalafiora, czyli drobno posiekanym i krótko podduszonym kalafiorem, który stanowi niskowęglowodanowy zamiennik tradycyjnego ryżu. Danie jest sycące i rozgrzewające, dostarcza pełnowartościowego białka i tłuszczu.
  • Kolacja: Zapiekane łódeczki z cukinii faszerowane mięsem i serem. Cukinia przekrojona wzdłuż na połówki, wydrążona i wypełniona farszem z mielonego mięsa (wieprzowo-wołowego) przesmażonego z cebulą, czoskiem i przyprawami (np. oregano, papryka). Na wierzchu każdej łódeczki ułożona porcja tartej mozzarelli. Cukinie zapieczone w piekarniku do miękkości i zapieczenia sera. Serwowane dwie takie faszerowane połówki cukinii na porcję, posypane świeżą bazylią. Danie to dostarcza dużo tłuszczu (z mięsa, sera i oliwy użytej do smażenia farszu), umiarkowaną ilość białka i bardzo niewiele węglowodanów, a przy tym jest atrakcyjne wizualnie i aromatyczne.
owoce

Przejdź na Szczęśliwy
Sposób Żywienia!

Zgłoś się do nas