Czy cebularz jest zdrowy?
Cebularz to regionalny placek z mąki pszennej (najczęściej typ 450–550) z dodatkiem drożdży, wody, soli oraz tłuszczu, z wierzchu obficie pokryty cebulą i często posypany makiem. Porcja o masie ok. 100 g dostarcza orientacyjnie 260–320 kcal (zależnie od ilości tłuszczu i cukru użytego do karmelizacji cebuli). Wnosi głównie węglowodany skrobiowe oraz umiarkowane ilości białka; cebula dodaje błonnika, związków siarkowych i niewielkiej porcji potasu. W porównaniu z drożdżówkami słodkimi ma mniej cukrów prostych, ale więcej sodu z soli i przypraw.
W umiarkowanej porcji cebularz może być składnikiem zbilansowanego posiłku, zwłaszcza gdy połączysz go z białkiem (jajko na twardo, twarożek, hummus, wędzona makrela), źródłem tłuszczów nienasyconych (oliwa, pestki dyni, orzechy) oraz warzywami (sałata, pomidor, ogórek kiszony). Taki zestaw obniża ładunek glikemiczny porcji i poprawia sytość. Dłuższa fermentacja ciasta lub wypiek na częściowym zakwasie może poprawić strawność; dodatek maku i cebuli minimalnie podnosi podaż mikroelementów i błonnika, choć nadal będzie go mniej niż w wypiekach pełnoziarnistych.
Na co uważać? Cebularz, pieczony z mąki białej, ma zwykle wyższy indeks glikemiczny niż pełnoziarniste placki; przy insulinooporności czy cukrzycy lepiej podawać go z białkiem i warzywami, a porcję traktować jako dodatek, nie danie główne. Sól w cieście i farszu podnosi spożycie sodu — istotne przy nadciśnieniu. Cebula obfituje we FODMAP (fruktany), co u części osób z IBS może wywoływać wzdęcia; lepsza bywa porcja mniejsza lub cebula dobrze podduszana. Z uwagi na gluten wypiek nie nadaje się w celiakii i nadwrażliwości na pszenicę. U wrażliwych na refluks smażona cebula może nasilać dolegliwości — wtedy wybierz farsz mniej zrumieniony.
Jak zrobić wersję „lżejszą”? Sięgnij po mniejszy kawałek (ok. 1/4 dużego placka), część mąki zastąp pełnoziarnistą lub orkiszową, a do cebuli użyj oliwy w odmierzanej ilości; możesz dodać siemię lniane albo otręby do ciasta. Podawaj z surówką lub sałatą i źródłem białka; unikaj dosalania. Na kolację dobrze sprawdzi się duet: kawałek cebularza + kefir lub porcja jogurtu naturalnego.
Przechowywanie i podawanie Najsmaczniejszy w dniu wypieku. Trzymaj w temperaturze pokojowej do 1 dnia lub zamroź pokrojony na porcje. Odgrzewaj krótko w 180 °C albo w tosterze/opiekaczu. Jeśli liczysz kalorie, wybierz cieniej rozwałkowane ciasto i cebulę zeszklistą, nie mocno karmelizowaną. Dzięki rozsądnej porcji i dobrej „obudowie” na talerzu cebularz może mieć miejsce w codziennym jadłospisie.