Menopauza to okres życia kobiet, w którym następuje stopniowe zmniejszenie wytwarzania hormonów przez jajniki. Pojawiające się w organizmie zmiany mogą obniżać jakość życia na tle fizycznym i psychicznym. Częstym rozwiązaniem może okazać się hormonalna terapia zastępcza. Czy słyszałaś kiedyś o fitoestrogenach? W jakich produktach się znajdują? Czy związki te mogą stać się zamiennikiem terapii hormonalnej dla kobiet w okresie okołomenopauzalnym?
Menopauza
Menopauza jest naturalnym stanem fizjologicznym występującym u każdej kobiety i wyznaczającym koniec okresu rozrodczego. W czasie przekwitania następuje zmniejszone wydzielanie estrogenów, czyli żeńskich hormonów płciowych, których zadaniem jest między innymi regulacja cyklu miesiączkowego, gospodarki cholesterolowej, wapniowej, wykształcenie cech płciowych. Dodatkowo wpływają także na kształtowanie kobiecej sylwetki oraz oddziałują na psychikę i nastrój.
Nieprzyjemne objawy menopauzy
Objawami obniżonego produkowania estrogenów w okresie przekwitania są tzw. „uderzenia gorąca”, obfite pocenie się, zaczerwienienie twarzy, bóle głowy, osłabienie pamięci. Oprócz tego kobiety skarżą się na zaburzenia snu, apatie, rozdrażnienie, kołatanie serca. Ponadto często występuje zwiększenie masy ciała, podwyższony poziom cholesterolu we krwi, narastają zmiany miażdżycowe. Pojawiają się także takie choroby jak osteoporoza, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, a także zwiększa się ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych narządu rodnego.
Co to są fitoestrogeny?
Fitoestrogeny są związkami pochodzenia roślinnego, które poprzez swoją budowę chemiczną są podobne do żeńskich hormonów płciowych- estrogenów. Dzięki tej właściwości jako jedyne związki dostarczane z pożywieniem mogą wpływać na regulację poziomu tych hormonów. Fitoestrogeny dzielą się na flawonoidy, lignany i stilbeny. Substancje te znajdziesz przede wszystkim w soi i siemieniu lnianym ale także w fasoli, ryżu, roślinach zbożowych oraz owocach i warzywach.
Wpływ fitoestrogenów na zdrowie
Fitoestrogeny wykazują szereg korzystnych działań m.in. posiadają właściwości przeciwzapalne, antyrakotwórcze, bakteriobójcze, antywirusowe. Ponadto przeprowadzone badania pokazują, że hamują utratę masy kostnej u kobiet w okresie przekwitania i zmniejszają podatność na złamania. Wykazano także, że fitoestrogeny łagodzą objawy związane z klimakterium takie jak uderzenia gorąca, bezsenność, drażliwość, niepokój, kołatanie serca, czy obfite pocenie się.
Przykład Azjatek
Badania dotyczące fitoestrogenów i ich wpływu na zdrowie dotyczą głównie Azjatek. Czy wiesz, że populacja ta charakteryzuje się największym spożyciem produktów sojowych? Spożycie izoflawonów przez Japończyków wynosi ok. 200mg na dobę, diety azjatyckie zawierają 25-45mg dziennie tych związków. Natomiast w państwach Europy Zachodniej jest to poniżej 5mg na dobę.
Interesujący jest fakt, że objawy towarzyszące menopauzie występują znacznie rzadziej u mieszkanek krajów azjatyckich. W Europie na nieprzyjemne dolegliwości skarży się 70-80% kobiet, zaś w Chinach i Singapurze jest to odpowiednio 18 oraz 14%. W Stanach Zjednoczonych przeprowadzono badanie u kobiet w wieku 40-69 lat, którym podawano różne dawki izoflawonów z różną częstotliwością. Okazało się, że im wyższa dawka tych związków oraz częstość ich dawkowania, tym rzadziej odczuwały uderzenia gorąca.
Jak możesz zmienić swoją dietę?
Dieta europejska charakteryzuje się dosyć niską zawartością fitoestrogenów. Jednak warto wzbogacić jadłospis w soję oraz inne warzywa strączkowe. Chcesz wypróbować nieznane Ci dotąd przepisy? Ugotuj zupę miso, skosztuj tofu czyli twarożku z mleka sojowego, a może po prostu przygotujesz danie meksykańskie z dodatkiem fasoli. Pamiętaj, że fitoestrogeny znajdują się także w owocach, szczególnie w borówkach i truskawkach, które pysznie smakują z jogurtem, owsianką, czy w postaci owocowego koktajlu.
Hanna Michalska, studentka dietetyki współpracująca z poradnią Mój Dietetyk w Katowicach