Dieta Paleo – inaczej nazywana dietą paleolityczną – stanowi nawiązanie do sposobu odżywiania się ludzi sprzed 100-50 tysięcy lat temu. Człowiek karmił się wtedy tym co sam złowił, upolował czy nazbierał.
Badania dowodzą, że stan zdrowia łowców – zbieraczy był znacznie lepszy od stanu zdrowia współczesnych ludzi. Cechował się niskim występowaniem chorób układu sercowo-naczyniowego, cukrzycy typu II, zespołu metabolicznego oraz nowotworów.
Łowcy – zbieracze żywili się świeżymi, głównie nieprzetworzonymi źródłami pożywienia. Regularnie spędzali czas na świeżym powietrzu, prowadzili bardzo aktywny tryb życia i nie żyli w ciągłym stresie, jak my, obecnie. Krótkie sytuacje stresowe mobilizowały ich do walki lub ucieczki.
Współczesny model diety paleolitycznej zaproponowany przez Cordian’a opiera się na produktach dozwolonych i zakazanych. Do pierwszej grupy produktów należą: mięso (preferowane z chowu pastwiskowego), ryby i owoce morza, jaja, owoce (preferowane owoce jagodowe), warzywa – włączając również warzywa skrobiowe (ziemniaki, kukurydza) orzechy i nasiona (preferowane orzechy z niską zawartością kwasów tłuszczowych omega-6 tj. migdały, orzechy włoskie, orzechy macadamia) oraz w ograniczonych ilościach – olej rzepakowy, olej kokosowy, miód, wino, kawa i herbata. Produktami zakazanymi w Diecie Paleo są wszelkiego rodzaju produkty zbożowe, mleko i jego przetwory oraz warzywa strączkowe. Wszystkie produkty wysokoprzetworzone oraz żywność z dodatkiem rafinowanych olejów, cukrów prostych i soli również znajdują się na tzw. czarnej liście, wszystkie bowiem pojawiły się dopiero na skutek rozwoju cywilizacji.
Rezultat badań przeprowadzonych między 2007 a 2010 rokiem (Lindeberg, Frasseto, Jonsson) potwierdza prozdrowotne zastosowania diety paleolitycznej. Ma ona korzystny wpływ na tolerancję glukozy, obwód w pasie, profil lipidowy oraz ciśnienie tętnicze. Dieta Paleo cechuje się nieco innym od standardowego bilansem podstawowych składników odżywczych. Jest dietą o obniżonej ilości węglowodanów (pokrywają ok. 39-40% całkowitej energii dostarczanej wraz z dietą), wyższej zawartości białka (ok. 25-29%) oraz ze współcześnie przyjętymi zasadami zdrowej diety ilością tłuszczów (ok. 30-39%).
Jak każdy alternatywny sposób żywienia, również Dieta Paleo wywołuje wiele kontrowersji. Głównym argumentem jej przeciwników jest stwierdzenie, że aktualna wartość odżywcza pożywienia znacząco odbiega od tej sprzed kilkudziesięciu tysięcy lat. Warzywa i owoce straciły na zawartości witamin i składników mineralnych, zwierzęta nie żywią się w sposób naturalny, a mięso naszpikowane jest antybiotykami i pestycydami. Podkreśla się również fakt, iż zbyt duża podaż mięsa w stosunku do owoców i warzyw może powodować zakwaszenie organizmu. Zwolennicy diety paleolitycznej zwracają uwagę na korzystne ograniczenie w konsumpcji składników antyodżywczych oraz prozapalnych (np. gluten, kwas fitynowy, laktoza), korzystny stosunek kwasów omega-6 do omega-3, wysoką podaż antyoksydantów oraz rozgałęzionych aminokwasów.
Trudno jednoznacznie stwierdzić czy stosowanie Diety Paleo może wywołać korzystne skutki zdrowotne czy wręcz odwrotnie – przyczynić się do nasilenia pewnych schorzeń. Z pewnością warto prześledzić zasady jej działania i starać się wdrożyć do codziennej diety pewne elementy. Nie należy zapominać, że dieta ma również sprostać naszym upodobaniom smakowym, które w przypadku Diety Paleo są dość mocno ograniczone. Przedstawiony powyżej model żywieniowy jednoznacznie nie nadaję się dla osób na diecie wegetariańskiej.
Źródła:
L. Cordian, Dieta Paleo, Wyd. Literackie, Warszawa 2011
Carrea-Bastos i wsp., The Western Diet and lifestyle and diseases of civilization, 2011
Monika Białasik
Dietetyk