Alkohol jest jedną z najczęściej spożywanych używek na świecie.
Konsekwencje jego nadużycia są często widoczne w naszym kraju. Czym się kierujemy sięgając po ten modny trunek? Smakiem, walorami zdrowotnymi, chęcią odprężenia, nawiązania nowych kontaktów? Czy zdajemy sobie sprawę, że sięgamy po truciznę? Alkohol jest słusznie nazywany używką, ponieważ zużywa człowieka. O ile wszyscy zgadzamy się ze szkodliwymi skutkami palenia papierosów, negatywny wpływ spożycia alkoholu jest już pomijany.
Czym jest alkohol?
Słowo alkohol pochodzi prawdopodobnie od słów arabskich al-ghul, co oznacza “zły duch”. Etanol towarzyszy człowiekowi od dawnych czasów. Pierwsze napoje alkoholowe powstały w sposób przypadkowy w wyniku fermentacji owoców lub ziaren zbóż. Czysty alkohol zawierający niewiele wody (spirytus) otrzymuje się w wyniku destylacji, wykorzystując różnicę w temperaturze wrzenia między etanolem a wodą.
Alkohol etylowy jest chemiczną substancją aktywną biologicznie. Jego główny metabolit, aldehyd octowy, ma bezpośredni toksyczny wpływ na tkanki całego organizmu.
Wpływ na zdrowie
Według Światowej Organizacji Zdrowia alkohol znajduje się na trzecim miejscu wśród czynników ryzyka dla zdrowia populacji. Większe ryzyko niesie za sobą palenie tytoniu i nadciśnienie tętnicze. Spożywanie alkoholu ma związek z występowaniem ponad 60 rodzajów chorób i urazów. Przesadzanie z ilością alkoholowych trunków może niestety prowadzić do uzależnienia.
Napoje alkoholowe działają szkodliwie na niemal wszystkie tkanki i narządy. Najważniejsze negatywne działanie dotyczy układu nerwowego. Nawet niewielka ilość alkoholu obniża jego sprawność. W miarę wypijania kolejnych kieliszków zanikania krytycyzm, racjonalne myślenie, zaburza się reakcja wzrokowa, słuchowa, pogarsza się też precyzja ruchów. Upośledza się tzw. uczuciowość wyższa, właściwa tylko człowiekowi. Obejmuje ona: etykę, moralność, poczucie więzi rodzinnych i międzyludzkich. Ujawniają się natomiast instynkty i popędy oraz prymitywne zachowania. Występuje ponadto otępienie i senność. Człowiek traci przytomność. Bardzo duża ilość spożytego alkoholu może prowadzić nawet do śmierci.
Toksyczne działanie alkoholu etylowego i produktów jego przemiany powoduje zmiany chorobowe w następujących układach:
- układ nerwowy: polineuropatia (objawia się zaburzeniami czucia w kończynach), zmiany zanikowe móżdżku i mózgu, ubytek szarej substancji mózgu, encefalopatia i inne; nadużywanie alkoholu trwale uszkadza płat czołowy w mózgu odpowiedzialny m. in. za myślenie, takt i zachowania moralne, powoduje agresję osoby uzależnionej;
- układ pokarmowy: przewlekłe stany zapalne błon śluzowych jamy ustnej, przełyku, żołądka i dwunastnicy, zaburzenia perystaltyki jelit oraz upośledzenie wchłaniania, stany zapalne trzustki i wątroby (stłuszczenie, zwłóknienie i marskość) i inne;
- układ krążenia: nadciśnienie tętnicze, zmiany zwyrodnieniowe włókien mięśnia sercowego, stłuszczenie i powiększenie serca;
- układ oddechowy: przewlekłe zapalenie błony śluzowej tchawicy i oskrzeli;
- układ moczowy: ostra niewydolność nerek, wzrost stężenia kwasu moczowego we krwi i związane z tym objawy dny moczanowej;
- układ hormonalny: nieprawidłowe wydzielanie testosteronu, zmniejszenie ruchliwości plemników i zniszczenie ich struktury, hypogonadyzm i feminizacja u mężczyzn, u kobiet zaburzenia miesiączkowania, zanik jajników i maskulinizacja;
- układ odpornościowy: zmniejszona odporność na infekcje wirusowe i bakteryjne.
Spożywanie alkoholu jest czynnikiem ryzyka wielu nowotworów. Dochodzi poza tym do zaburzeń wchłaniania witamin z grupy B, a także niedoborów witamin A, K i C. Etanol ma działanie moczopędne, czyli odwadnia organizm. Negatywnych skutków wpływu alkoholowych trunków jest zatem bardzo wiele. Pomyśl o tym zanim sięgniesz po kolejnego drinka.
Alkohol a zdrowotne właściwości
Prawdą jest, że szczególnie czerwone wino zawiera sporo przeciwutleniaczy tzw. flawonoidów, które eliminują wolne rodniki i zapobiegają odkładaniu się w organizmie złego cholesterolu. Czerwone wytrawne wino jest zatem najlepszą alternatywą. Należy jednak pamiętać, aby nie przesadzać z jego ilością, ponieważ nadmiar również szkodzi naszemu zdrowiu.
Alkohol a odchudzanie
Wszystkie rodzaje alkoholi zawierają kalorie. 1 gram alkoholu to 7 kcal dlatego im mocniejszy trunek, tym wyższa jest jego wartość energetyczna.
Przykładowa kaloryczność poszczególnych alkoholi:
- kieliszek wina białego wytrawnego – 100 kcal
- kieliszek wina białego słodkiego – 140 kcal
- kieliszek wina półwytrawnego – 120 kcal
- kieliszek wina czerwonego – 100 kcal
- kieliszek szampana – 115 kcal
- kieliszek wódki (50ml) – 110 kcal
- butelka piwa (0,5 l) – 250 kcal
- kieliszek koniaku (40 ml) – 110 kcal
- likier kawowy (20ml) – 85 kcal
- kieliszek ajerkoniaku (40ml) – 130 kcal
Dodatek 200-300 kcal (tyle zawiera jedno piwo lub 2 kieliszki wódki) do dziennego jadłospisu może zaburzyć efekty stosowania diety. Zamiast mocnych alkoholi lepiej sięgnąć po trunki niskoprocentowe, np. kieliszek czerwonego wina wytrawnego lub szklankę piwa (nisko- lub nawet bezalkoholowego). W trakcie odchudzania lepiej unikać mocnych alkoholi tj. whisky, wódki, koniaków i likierów.
Dlaczego od alkoholu tyjemy?
Jest to związane nie tylko z tym, że sam alkohol dostarcza kalorii, ale również z tym, że żeby organizm mógł go metabolizować, potrzebuje dodatkowej energii z węglowodanów. Wzmaga to nasz apetyt, co może prowadzić do dodatkowego podjadania, często wysokokalorycznych przekąsek. W związku z tym, w procesie odchudzania napoje alkoholowe, nie powinny pojawiać się częściej niż około 1-2 razy w tygodniu.
Pamiętaj zatem o złotej zasadzie „wszystko z umiarem”. Lampka czerwonego wina wytrawnego do obiadu od czasu do czasu nie zaszkodzi. Pamiętaj przy tym o zdrowej, zbilansowanej diecie oraz aktywności ruchowej!
Joanna Scheffs – dietetyk